درباره دعاهای شب های دهه آخر ماه رمضان
الجزء الأول؛ أبواب أحکام شهر رمضان؛ الباب الخامس و العشرون فیما نذکره من زیادات و دعوات فی اللیله الحادی و العشرین منه و فی یومها
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب بیست و پنجم اعمال و دعاهای وارد شده در روایات در شب و روز بیست و یکم ماه:
و اعلم أن هذه الروایه بأدعیه العشر الأواخر من شهر رمضان تتکرر فی کل لیله منها مفرداتها و مزدوجاتها إن کنت قضیت فی هذه اللیله تنزل الملائکه و الروح فیها و من المعلوم من مذهب الإمامیه و روایاتهم أن لیله القدر فی اللیالی المفردات دون المزدوجات فیحتاج ذکرها فی هذه الأدعیه فی مزدوجات العشر جمیعه إلى تأویل. فأقول إنه إن کان یمکن أن یکون المقصود بذکرها فی جمیع لیالی العشر ستر هذه اللیله عن أعدائهم و إبهامهم أنهم ما یعرفونها کما کنا قد بیناه أو یکون المراد إن کنت قضیت فی اللیالی المزدوجات أن یکون لیله القدر فی اللیالی المفردات أو یکون إن کنت قضیت نزول الملائکه إلى موضع خاص من السماء فی اللیالی المزدوجات و یتکمل نزولهم إلى الدنیا فی اللیالی المفردات أو یکون له تأویل غیر ما ذکرناه
این جمله‌ى دعا: «إن کنت قضیت فى هذه اللّیله تنزّل الملائکه و الرّوح فیها. . .» ؛ (اگر در این شب فرود آمدن فرشتگان و روح را به‌صورت حتمی مقرّر نموده‌اى. . .) در تمام شب‌هاى دهه‌ى آخر ماه رمضان، اعمّ از شب‌هاى فرد و زوج تکرار می‌شود، درحالى‌که روشن است مذهب امامیّه و مفاد روایات آنان این است که شب قدر در شب‌هاى فرد دهه‌ى آخر است، نه شب‌هاى زوج. بنابراین، این‌که در این دعاها احتمال شب قدر در شب‌هاى زوج دهه‌ى آخر ذکر شده است، نیاز به تأویل و توجیه دارد. از این رو، می‌گوییم: شاید مقصود از ذکر شب قدر در تمام شب‌هاى دهه‌ى آخر توسط ائمّه -علیهم السّلام-، پنهان نگاه داشتن این شب از دشمنان خود؛ و یا پوشیدن علم خود به شب قدر باشد، چنان‌که پیش از این توضیح دادیم؛ یا بخواهند بفرمایند: «اگر در شب‌هاى زوج دهه‌ى آخر به‌صورت سرنوشت حتمی مقرّر نموده‌اى که شب قدر در شب‌هاى فرد باشد. . .» ؛ و احتمال دیگر این است که بخواهند بفرمایند: «اگر در شب‌هاى زوج دهه‌ى آخر به‌صورت سرنوشت حتمی مقرّر نموده‌اى که فرشتگان به جاى خاصّى از آسمان فرود آیند و در شب‌هاى فرد کاملا به دنیا نزول کنند. . .» ؛ و یا توجیه‌هاى دیگر غیر از توجیه‌هایى که ذکر کردیم؛
و إن أسرار خواص الله جل جلاله و نوابه ما یتطلع کل أحد على حقیقه معناه
زیرا هرکس نمی‌تواند از حقیقت معناى اسرار ویژگان درگاه خداوند-جلّ جلاله-و جانشینان او اطّلاع حاصل کند.
وَ ذَکَرَ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ بَابَوَیْهِ فِی کِتَابِ مَنْ لَا یَحْضُرُهُ الْفَقِیهُ أَدْعِیَهَ الْعَشْرِ الْأَوَاخِرِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مِنْ نَوَادِرِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنِ الصَّادِقِ ع
افزون بر این، «ابو جعفر محمّد بن بابویه» در کتاب «من لا یحضره الفقیه» دعاهاى یادشده در دهه‌ى آخر ماه رمضان را از کتاب «نوادر» تألیف «محمّد بن ابى عمیر» از امام صادق-علیه السّلام-نقل کرده است
وَ لَمْ یَذْکُرْ فِیهَا إِنْ کُنْتَ قَضَیْتَ بَلْ یَقُولُ أَنْ تَجْعَلَ فِی هَذِهِ اللَّیْلَهِ اسْمِی فِی السُّعَدَاءِ وَ رُوحِی مَعَ الشُّهَدَاءِ وَ تَمَامَ الدُّعَاء
و در آن جمله‌ى «إن کنت قضیت. . .» را نیاورده است، بلکه به‌جاى آن آورده است: «أن تجعل فى هذه اللّیله اسمی فى السّعداء و روحى مع الشّهداء. . .» تا آخر دعا.