احکام زکات فطره

زکات فطره و احکام آن

پس از پایان یافتن ماه مبارک رمضان؛ یعنى در شب عید فطر، افرادى که داراى شرایط باشند، باید زکاتى بپردازند که مقدار و موارد مصرف آن خواهد آمد. این زکات به نام زکات فطره خوانده می شود.

افرادى که در شب عید فطر داراى این شرایط باشند زکات فطره بر آنها واجب است:

1- بالغ باشد.
2- عاقل باشد.
3- بنده کسى نباشد.
4- فقیر نباشد. (توضیح المسائل، امام خمینی، مسئله 1991)
1 ـ فطریه هر نفر یک صاع (تقریبا سه کیلو گندم یا جو یا خرما یا کشمش یا برنج یا ذرت و مانند آن است که باید به فرد مستحق داده شود .
2 ـ به جای سه کیلو گرم گندم یا جو و ….. می توان پول یکی از آنها را به فرد مستحق داد .
3 ـ دادن زکات فطره برای کسی که مخارج خود و خانواده اش را ندارد واجب نیست .
4 ـ انسان باید فطره کسانی را که در غروب شب عید فطر نان خور او حساب می شوند . بدهد اگر چه کوچک باشند یا بزرگ ، مسلمان باشد یا کافر در شهر او باشند یا در شهر دیگر .
5 ـ فطره کسی که غروب شب عید فطر مهمان کسی باشد به عهده میزبان ( صاحبخانه ) می باشد .
6 ـ فطره مهمانی که بعد از غروب شب عید فطر وارد می شود به عهده صاحبخانه نمی باشد اگر چه پیش از غروب او را دعوت کرده باشد .
7 ـ کسی که دیگری با ید فطره او را بدهد واجب نیست فطره خود را بدهد اگر چه آن فرد فطره او را ندهد .
8 ـ مستحب است در دادن زکات فطره ، خویشان فقیر خود را بر دیگران مقدم دارد و بعد همسایگان فقیر را مگر اینکه دیگران از جهتی برتری داشته باشند .
9 ـ اگر انسان از فرد فقیری طلبی داشته باشد می تواند به جای دادن فطره بابت فطره از طلب خود را حساب کرده و کسر نماید .
10 ـ اگر کسی بعد از غروب شب عید بمیرد باید فطره او را بدهند ولی اگر قبل از غروب شب عید بمیرد فطره او واجب نیست .
11 ـ زکات فطره را به کسی که در معصیت مصرف می کند نباید بدهند .
12 ـ به فقیر نباید کمتر از یک صاع (سه کیلو گرم ) فطریه بدهند .
13 ـ کسی که نماز عید فطر می خواند بنابر احتیاط واجب باید فطره را پیش از نماز عید بدهد .
14 ـ کسی که نماز عید نمی خواند می تواند دادن فطره را تا ظهر تاخیر بیندازد .

افرادی که در ماه رمضان آمرزیده می شوند :
رسول اکرم ( صلی الله علیه و اله) فرمود : هر کس در ماه مبارک رمضان شش خصوصیت داسته باشد خداوند گناهان او را می آمرزد :
1ـ از دین خود نگهداری کند .
2 ـ خویشتن داری نماید .(پرهیزگاری )
3 ـ روابط با نزدیکان و خویشان را تجدید نماید .
4 ـ همسایه خود را اذیت و آزار نکند .
5 ـ زبان خود را کنترل نماید .
6 ـ حقوق دیگران را رعایت نماید .
استفتائات مقام معظم رهبری در مورد زکات فطره :

پرداخت زکات فطره به خویشان مستحق
سؤال: آیا پدر میتواند زکات فطره را به فرزند دانشجوى خود که محتاج است، بدهد؟
جواب: اگر فرزندان فقیر باشند، پدر و مادر باید مخارج واجب آنان را بپردازند و نمی‌توان چیزى از زکات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دین و یا مایحتاجى که تأمین آن بر پدر واجب نیست اشکال ندارد.
سؤال: آیا جایز است زکات فطره را به عنوان هدیه، به خویشاوندان آبرومند و مستحق داد؟
جواب: میتواند به عنوان هدیه بدهد و لازم نیست به او بگوید زکات فطره است؛ ولى باید در نیت قصد زکات کند.

زمان کنار گذاشتن فطره
س: زمان کنار گذاشتن فطره و پرداخت آن چه موقع است؟
ج) بعد از اثبات حلول ماه شوال می‌تواند آن را کنار بگذارد اگر نماز عید فطر میخواند، بنابر احتیاط واجب باید پیش از نماز پرداخت کند یا کنار بگذارد و اگر نماز عید نمیخواند ، تا ظهر روز عید فطر مهلت دارد.

پرداخت زکات فطره پیش از ماه رمضان
س: آیا جایز است پیش از ماه رمضان، فطره را به فقیر داد؟
ج) خیر، کفایت نمیکند؛ ولى میتواند آن را به عنوان قرض به او بدهد و در روز عید فطر، طلب خود را بابت فطره حساب کند.

زکات فطره میهمان
س: میهمانى که فقط شب عید فطر به خانه انسان بیاید، تکلیف فطره‏اش چه میشود؟
ج) فطره او بر عهده صاحب خانه نیست.
س: اگر میهمان فطره خودش را بدهد، آیا از عهده صاحب خانه ساقط میشود؟
ج) در فرضى که نان خور محسوب شود اگر با اجازه صاحب خانه و از طرف او فطره خودش را بدهد، از عهده میزبان ساقط میشود.
س: اگر انسان شب عید فطر میهمان داشته باشد و صبح متوجه شود که عید بوده؛ آیا فطره آنها بر او واجب است؟
ج) ناآگاهى از رؤیت هلال، تأثیرى در حکم پرداخت فطره ندارد لکن گذشت که فطره میهمان یک شبه بر عهده خودش می‌باشد.

جنس زکات فطره
س: زکات فطره را باید از قوت متعارف داد، یا قوت شرعى؟
ج) اگر از گندم، جو، خرما، برنج و مانند اینها داده شود، کفایت میکند و منحصر به قوت غالب نیست.

زکات فطره زن ناشزه‏
س: زنى که از تمکین شوهر خود دارى میکند، آیا زکات فطره او از شوهرش برداشته میشود؟
ج) خیر، باید شوهرش زکات فطره او را بدهد؛ مگر آنکه نان خور شخص دیگرى باشد.

زکات فطره زن
س: اگر زن به جهت نیاز شوهر، در تأمین مخارج زندگى کمک کند؛ چه کسى باید زکات فطره آنها را بدهد؟
ج) اگر زن نان‏خور شوهر محسوب شود، باید شوهر در صورت توانایى زکات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان‏خور شوهر و کس دیگرى نباشد، باید خودش زکات فطره‏اش را بدهد.

کیفیت پرداخت زکات فطره
س: آیا زکات فطره را میتوان به خانواده فقیر غیر متدین داد؟
ج) در زکات فطره، عدالتِ گیرنده لازم نیست؛ ولى به کسى که آشکارا گناه کبیره انجام میدهد، بنابر احتیاط نباید زکات فطره داد.

انتقال زکات فطره‏
س: جایز است زکات فطره را در شهر دیگرى بدهیم؟
ج) اگر در محل و شهر خودش مستحق پیدا نشود، میتواند آن را به شهر دیگرى ببرد.

مقدار زکات فطره
س: مقدار فطره چقدر است؟
ج) شخص باید براى خودش و کسانى که نان خور او محسوب میشوند، براى هر نفر سه کیلو از خوراک مردم (مانند گندم، جو، خرما، کشمش، برنج، ذرت و یا مانند اینها) و یا پول یکى از آنها را به مستحق بدهد.

فطره زن و فرزند
س: پدرى که زکات فطره نمیدهد، تکلیف زن و فرزند او چه میشود؟
ج) بر آنان تکلیفى نیست و لازم نیست فطره بدهند.

زکات فطره فقیر
س: آیا پرداخت زکات فطره بر کسى که توان مالى ندارد، واجب است؟
ج) اگر فقیر باشد، زکات فطره بر او واجب نیست و اگر سه کیلو گندم و مانند آن و یا قیمت آنها را دارد، مستحب است آن را به عنوان زکات فطره بدهد و چنانچه افرادى تحت تکفل دارد، میتواند آن را به قصد فطره، بین نفرات خانواده دست گردان کنند و بهتر است نفر آخر، آن را به کسى بدهد که از خودشان نباشد.

پرداخت زکات فطره به واجب النفقه
س: آیا پدر میتواند زکات فطره را به فرزند دانشجوى خود که محتاج است، بدهد؟
ج) اگر فرزندان فقیر باشند، پدر و مادر باید مخارج واجب آنان را بپردازند و نمی‌توان چیزى از زکات فطره را بابت مخارج زندگى به آنها داد ولى براى اداى دین و یا مایحتاجى که تأمین آن بر پدر واجب نیست اشکال ندارد.

پرداخت فطره غیر سید به سید
س: کسى که سید نیست، میتواند فطره را به سید بدهد؟
ج) خیر، جایز نیست.

مصرف زکات فطره در امور فرهنگى
س: آیا جایز است زکات فطره را در امور فرهنگى و مذهبى که باعث نشر معارف دین میشود صرف کرد؟
ج) صرف زکات فطره در راه نشر معارف دین اشکال ندارد؛ ولى بهتر است آن را به فقیر بدهند.

کنار گذاشتن فطره و تصرف در آن
س: اگر شخص فطره را کنار بگذارد، میتواند از آن استفاده کند و بعد به جاى آن مال دیگرى بگذارد؟
ج) خیر، باید همان را که کنار گذاشته، براى فطره بدهد.

زکات فطره زنى که تأمین کننده مخارج زندگى است
س: اگر زن به جهت نیاز شوهر، در تأمین مخارج زندگى کمک کند؛ چه کسى باید زکات فطره آنها را بدهد؟
ج) اگر زن نان‏خور شوهر محسوب شود، باید شوهر در صورت توانایى زکات فطره خود و همسرش را بدهد و اگر زن نان‏خور شوهر و کس دیگرى نباشد، باید خودش زکات فطره‏اش را بدهد.