ترجمه سوره حج – مکارم شیرازی

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر

اى مردم! از (عذاب) پروردگارتان بترسید، که زلزله رستاخیز امر عظیمی است! (۱)

روزى که آن را می‏بینید، (آنچنان وحشت سراپاى همه را فرامی‏گیرد که) هر مادر شیردهى، کودک شیرخوارش را فراموش می‏کند; و هر باردارى جنین خود را بر زمین می‏نهد; و مردم را مست می‏بینى، در حالى که مست نیستند; ولى عذاب خدا شدید است! (۲)

گروهى از مردم، بدون هیچ علم و دانشى، به مجادله درباره خدا برمی‏خیزند; و از هر شیطان سرکشى پیروى می‏کنند. (۳)

بر او نوشته شده که هر کس ولایتش را بر گردن نهد، بطور مسلم گمراهش می‏سازد، و به آتش سوزان راهنماییش می‏کند! (۴)

اى مردم! اگر در رستاخیز شک دارید، (به این نکته توجه کنید که:) ما شما را از خاک آفریدیم، سپس از نطفه، و بعد از خون بسته شده، سپس از «مضغه‏» ( چیزى شبیه گوشت جویده شده)، که بعضى داراى شکل و خلقت است و بعضى بدون شکل; تا براى شما روشن سازیم (که بر هر چیز قادریم)! و جنین‏هایى را که بخواهیم تا مدت معینى در رحم (مادران) قرارمی‏دهیم; (و آنچه را بخواهیم ساقظ می‏کنیم;)بعد شما را بصورت طفل بیرون می‏آوریم; سپس هدف این است که به حد رشد وبلوغ خویش برسید. در این میان بعضى از شما می‏میرند; و بعضى آن قدر عمر می‏کنند که به بدترین مرحله زندگى (و پیرى) می‏رسند; آنچنان که بعد از علم و آگاهى، چیزى نمی‏دانند! (از سوى دیگر،) زمین را (در فصل زمستان) خشک و مرده می‏بینى، اما هنگامی که آب باران بر آن فرو می‏فرستیم، به حرکت درمی‏آید و می‏روید; و از هر نوع گیاهان زیبا می‏رویاند! (۵)

این بخاطر آن است که (بدانید) خداوند حق است; و اوست که مردگان را زنده می‏کند; و بر هر چیزى تواناست. (۶)

و اینکه رستاخیز آمدنى است، و شکى در آن نیست; و خداوند تمام کسانى را که در قبرها هستند زنده می‏کند. (۷)

و گروهى از مردم، بدون هیچ دانش و هیچ هدایت و کتاب روشنى بخشى، درباره خدا مجادله می‏کنند! (۸)

آنها با تکبر و بى‏اعتنایى (نسبت به سخنان الهى)، می‏خواهند مردم را از راه خدا گمراه سازند! براى آنان در دنیا رسوایى است; و در قیامت، عذاب سوزان به آنها می‏چشانیم! (۹)

(و به آنان می‏گوییم:) این در برابر چیزى است که دستهایتان از پیش براى شما فرستاده; و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمی‏کند! (۱۰)

بعضى از مردم خدا را تنها با زبان می‏پرستند (و ایمان قلبیشان بسیار ضعیف است); همین که (دنیا به آنها رو کند و نفع و) خیرى به آنان برسد، حالت اطمینان پیدا می‏کنند; اما اگر مصیبتى براى امتحان به آنها برسد، دگرگون می‏شوند (و به کفر رومی‏آورند)! (به این ترتیب) هم دنیا را از دست داده‏اند، و هم آخرت را; و این همان خسران و زیان آشکار است! (۱۱)

او جز خدا کسى را می‏خواند که نه زیانى به او می‏رساند، و نه سودى; این همان گمراهى بسیار عمیق است. (۱۲)

او کسى را می‏خواند که زیانش از نفعش نزدیکتر است; چه بد مولا و یاورى، و چه بد مونس و معاشرى! (۱۳)

خداوند کسانى را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏اند، در باغهایى از بهشت وارد می‏کند که نهرها زیر درختانش جارى است; (آرى،) خدا هر چه را اراده کند انجام می‏دهد! (۱۴)

هر کس گمان می‏کند که خدا پیامبرش را در دنیا و آخرت یارى نخواهد کرد (و از این نظر عصبانى است، هر کارى از دستش ساخته است بکند)، ریسمانى به سقف خانه خود بیاویزد، و خود را حلق آویز و نفس خود را قطع کند (و تا لبه پرتگاه مرگ پیش رود); ببیند آیا این کار خشم او را فرو می‏نشاند؟! (۱۵)

این گونه ما آن ( قرآن) را بصورت آیات روشنى نازل کردیم; و خداوند هر کس را بخواهد هدایت می‏کند. (۱۶)

مسلما کسانى که ایمان آورده‏اند، و یهود و صابئان ( ستاره‏پرستان) و نصارى و مجوس و مشرکان، خداوند در میان آنان روز قیامت داورى می‏کند; (و حق را از باطل جدا می‏سازد;) خداوند بر هر چیز گواه (و از همه چیز آگاه) است. (۱۷)

آیا ندیدى که تمام کسانى که در آسمانها و کسانى که در زمینند براى خدا سجده می‏کنند؟! و (همچنین) خورشید و ماه و ستارگان و کوه‏ها و درختان و جنبندگان، و بسیارى از مردم! اما بسیارى (ابا دارند، و) فرمان عذاب درباره آنان حتمی است; و هر کس را خدا خوار کند، کسى او را گرامی نخواهد داشت! خداوند هر کار را بخواهد (و صلاح بداند) انجام می‏دهد! (۱۸)

اینان دو گروهند که درباره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند; کسانى که کافر شدند، لباسهایى از آتش براى آنها بریده شده، و مایع سوزان و جوشان بر سرشان ریخته می‏شود; (۱۹)

آنچنان که هم درونشان با آن آب می‏شود، و هم پوستهایشان. (۲۰)

و براى آنان گرزهایى از آهن (سوزان) است. (۲۱)

هر گاه بخواهند از غم و اندوه‏هاى دوزخ خارج شوند، آنها را به آن بازمی‏گردانند; و (به آنان گفته می‏شود:) بچشید عذاب سوزان را! (۲۲)

خداوند کسانى را که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده‏اند، در باغهایى از بهشت وارد می‏کند که از زیر درختانش نهرها جارى است; آنان با دستبندهایى از طلا و مروارید زینت می‏شوند; و در آنجا لباسهایشان از حریر است. (۲۳)

و بسوى سخنان پاکیزه هدایت می‏شوند، و به راه خداوند شایسته ستایش، راهنمایى می‏گردند. (۲۴)

کسانى که کافر شدند، و مؤمنان را از راه خدا بازداشتند، و (همچنین) از مسجد الحرام، که آن را براى همه مردم، برابر قرار دادیم، چه کسانى که در آنجا زندگى می‏کنند یا از نقاط دور وارد می‏شوند (،مستحق عذابى دردناکند); و هر کس بخواهد در این سرزمین از راه حق منحرف گردد و دست به ستم زند، ما از عذابى دردناک به او می‏چشانیم! (۲۵)

(به خاطر بیاور) زمانى را که جاى خانه (کعبه) را براى ابراهیم آماده ساختیم (تا خانه را بنا کند; و به او گفتیم:) چیزى را همتاى من قرار مده! و خانه‏ام را براى طواف‏کنندگان و قیام‏کنندگان و رکوع‏کنندگان و سجودکنندگان (از آلودگى بتها و از هر گونه آلودگى) پاک ساز! (۲۶)

و مردم را دعوت عمومی به حج کن; تا پیاده و سواره بر مرکبهاى لاغر از هر راه دورى بسوى تو بیایند… (۲۷)

تا شاهد منافع گوناگون خویش (در این برنامه حیاتبخش) باشند; و در ایام معینى نام خدا را، بر چهارپایانى که به آنان داده است، (به هنگام قربانى‏کردن) ببرند; پس از گوشت آنها بخورید; و بینواى فقیر را نیز اطعام نمایید! (۲۸)

سپس، باید آلودگیهایشان را برطرف سازند; و به نذرهاى خود وفا کنند; و بر گرد خانه گرامی کعبه، طواف کنند. (۲۹)

(مناسک حج) این است! و هر کس برنامه‏هاى الهى را بزرگ دارد، نزد پروردگارش براى او بهتر است! و چهارپایان براى شما حلال شده، مگر آنچه (ممنوع بودنش) بر شما خوانده می‏شود. از پلیدیهاى بتها اجتناب کنید! و از سخن باطل بپرهیزید! (۳۰)

(برنامه و مناسک حج را انجام دهید) در حالى که همگى خالص براى خدا باشد!هیچ گونه همتایى براى او قائل نشوید! و هر کس همتایى براى خدا قرار دهد، گویى از آسمان سقوب کرده، و پرندگان (در وسط هوا) او را می‏ربایند; و یا تندباد او را به جاى دوردستى پرتاب می‏کند! (۳۱)

این است (مناسک حج)! و هر کس شعائر الهى را بزرگ دارد، این کار نشانه تقواى دلهاست. (۳۲)

در آن (حیوانات قربانى)، منافعى براى شماست تا زمان معینى( روز ذبح آنها) سپس محل آن، خانه قدیمی و گرامی (کعبه) است. (۳۳)

براى هر امتى قربانگاهى قرار دادیم، تا نام خدا را (به هنگام قربانى) بر چهارپایانى که به آنان روزى داده‏ایم ببرند، و خداى شما معبود واحدى است; در برابر (فرمان) او تسلیم شوید و بشارت ده متواضعان و تسلیم‏شوندگان را. (۳۴)

همانها که چون نام خدا برده می‏شود، دلهایشان پر از خوف (پروردگار) می‏گردد; و شکیبایان در برابر مصیبتهایى که به آنان می‏رسد; و آنها که نماز را برپا می‏دارند، و از آنچه به آنان روزى داده‏ایم انفاق می‏کنند. (۳۵)

و شترهاى چاق و فربه را (در مراسم حج) براى شما از شعائر الهى قرار دادیم; در آنها براى شما خیر و برکت است; نام خدا را (هنگام قربانى کردن) در حالى که به صف ایستاده‏اند بر آنها ببرید; و هنگامی که پهلوهایشان آرام گرفت (و جان دادند)، از گوشت آنها بخورید، و مستمندان قانع و فقیران را نیز از آن اطعام کنید! این گونه ما آنها را مسخرتان ساختیم، تا شکر خدا را بجا آورید. (۳۶)

نه گوشتها و نه خونهاى آنها، هرگز به خدا نمی‏رسد. آنچه به او می‏رسد، تقوا و پرهیزگارى شماست. این گونه خداوند آنها را مسخر شما ساخته، تا او را بخاطر آنکه شما را هدایت کرده است بزرگ بشمرید; و بشارت ده نیکوکاران را! (۳۷)

خداوند از کسانى که ایمان آورده‏اند دفاع می‏کند; خداوند هیچ خیانتکار ناسپاسى را دوست ندارد! (۳۸)

به کسانى که جنگ بر آنان تحمیل گردیده، اجازه جهاد داده شده است; چرا که مورد ستم قرار گرفته‏اند; و خدا بر یارى آنها تواناست. (۳۹)

همانها که از خانه و شهر خود، به ناحق رانده شدند، جز اینکه می‏گفتند: «پروردگار ما، خداى یکتاست!» و اگر خداوند بعضى از مردم را بوسیله بعضى دیگر دفع نکند، دیرها و صومعه‏ها، و معابد یهود و نصارا، و مساجدى که نام خدا در آن بسیار برده می‏شود، ویران می‏گردد! و خداوند کسانى را که یارى او کنند (و از آیینش دفاع نمایند) یارى می‏کند; خداوند قوى و شکست ناپذیر است. (۴۰)

همان کسانى که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم، نماز را برپا می‏دارند، و زکات می‏دهند، و امر به معروف و نهى از منکر می‏کنند، و پایان همه کارها از آن خداست! (۴۱)

اگر تو را تکذیب کنند، (امر تازه‏اى نیست;) پیش از آنها قوم نوح و عاد و ثمود (پیامبرانشان را) تکذیب کردند. (۴۲)

و همچنین قوم ابراهیم و قوم لوط; (۴۳)

و اصحاب مدین (قوم شعیب); و نیز موسى (از سوى فرعونیان) تکذیب شد; اما من به کافران مهلت دادم، سپس آنها را مجازات کردم. دیدى چگونه (عمل آنها را)انکار نمودم (و چگونه به آنان پاسـخ گفتم)؟! (۴۴)

چه بسیار شهرها و آبادیهایى که آنها را نابود و هلاک کردیم در حالى که (مردمش) ستمگر بودند، بگونه‏اى که بر سقفهاى خود فروریخت! (نخست سقفها ویران گشت; و بعد دیوارها بر روى سقفها!) و چه بسیار چاه پر آب که بى‏صاحب ماند; و چه بسیار قصرهاى محکم و مرتفع! (۴۵)

آیا آنان در زمین سیر نکردند، تا دلهایى داشته باشند که حقیقت را با آن درک کنند; یا گوشهاى شنوایى که با آن (نداى حق را) بشنوند؟! چرا که چشمهاى ظاهر نابینا نمی‏شود، بلکه دلهایى که در سینه‏هاست کور می‏شود. (۴۶)

آنان از تو تقاضاى شتاب در عذاب می‏کنند; در حالى که خداوند هرگز از وعده خود تخلف نخواهد کرد! و یک روز نزد پروردگارت، همانند هزار سال از سالهایى است که شما می‏شمرید! (۴۷)

و چه بسیار شهرها و آبادیهایى که به آنها مهلت دادم، در حالى که ستمگر بودند; (اما از این مهلت براى اصلاح خویش استفاده نکردند.) سپس آنها را مجازات کردم; و بازگشت، تنها بسوى من است! (۴۸)

بگو: «اى مردم! من براى شما بیم‏دهنده آشکارى هستم! (۴۹)

آنها که ایمان آوردند و اعمال صالح انجام دادند، آمرزش و روزى پر ارزشى براى آنهاست! (۵۰)

و آنها که در (محو) آیات ما تلاش کردند، و چنین می‏پنداشتند که می‏توانند بر اراده حتمی ما غالب شوند، اصحاب دوزخند!» (۵۱)

هیچ پیامبرى را پیش از تو نفرستادیم مگر اینکه هرگاه آرزو می‏کرد (و طرحى براى پیشبرد اهداف الهى خود می‏ریخت)، شیطان القائاتى در آن می‏کرد; اما خداوند القائات شیطان را از میان می‏برد، سپس آیات خود را استحکام می‏بخشید; و خداوند علیم و حکیم است. (۵۲)

هدف این بود که خداوند القاى شیطان را آزمونى قرار دهد براى آنها که در دلهایشان بیمارى است، و آنها که سنگدلند; و ظالمان در عداوت شدید دور از حق قرار گرفته‏اند! (۵۳)

و (نیز) هدف این بود که آگاهان بدانند این حقى است از سوى پروردگارت، و در نتیجه به آن ایمان بیاورند، و دلهایشان در برابر آن خاضع گردد; و خداوند کسانى را که ایمان آوردند، بسوى صراط مستقیم هدایت می‏کند. (۵۴)

کافران همواره در باره قرآن در شک هستند، تا آنکه روز قیامت بطور ناگهانى فرارسد، یا عذاب روز عقیم ( روزى که قادر بر جبران گذشته نیستند) به سراغشان آید! (۵۵)

حکومت و فرمانروایى در آن روز از آن خداست; و میان آنها داورى می‏کند: کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته انجام داده‏اند، در باغهاى پرنعمت بهشتند; (۵۶)

و کسانى که کافر شدند و آیات ما را تکذیب کردند، عذاب خوارکننده‏اى براى آنهاست! (۵۷)

و کسانى که در راه خدا هجرت کردند، سپس کشته شدند یا به مرگ طبیعى از دنیا رفتند، خداوند به آنها روزى نیکویى می‏دهد; که او بهترین روزى‏دهندگان است! (۵۸)

خداوند آنان را در محلى وارد می‏کند که از آن خشنود خواهند بود; و خداوند دانا و بردبار است. (۵۹)

(آرى،) مطلب چنین است! و هر کس به همان مقدار که به او ستم شده مجازات کند، سپس مورد تعدى قرار گیرد، خدا او را یارى خواهد کرد; یقینا خداوند بخشنده و آمرزنده است! (۶۰)

این (وعده نصرت الهى) بخاطر آن است (که او بر هر چیز قادر است; خداوندى) که شب را در روز، و روز را در شب داخل می‏کند; و خداوند شنوا و بیناست! (۶۱)

این بخاطر آن است که خداوند حق است; و آنچه را غیر از او می‏خوانند باطل است; و خداوند بلندمقام و بزرگ است! (۶۲)

آیا ندیدى خداوند از آسمان، آبى فرستاد، و زمین (بر اثر آن) سرسبز و خرم می‏گردد؟! و خداوند لطیف و آگاه است. (۶۳)

آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست; و خداوند بى‏نیاز، و شایسته هر گونه ستایش است! (۶۴)

آیا ندیدى که خداوند آنچه را در زمین است مسخر شما کرد; و (نیز) کشتیهایى را که به فرمان او بر صفحه اقیانوسها حرکت می‏کنند; و آسمان ( کرات و سنگهاى آسمانى) را نگه می‏دارد، تا جز بفرمان او، بر زمین فرو نیفتند؟ خداوند نسبت به مردم رحیم و مهربان است! (۶۵)

و او کسى است که شما را زنده کرد، سپس می‏میراند، بار دیگر زنده می‏کند، اما این انسان بسیار ناسپاس است. (۶۶)

براى هر امتى عبادتى قرار دادیم، تا آن عبادت را (در پیشگاه خدا) انجام دهند; پس نباید در این امر با تو به نزاع برخیزند! بسوى پروردگارت دعوت کن، که بر هدایت مستقیم قرار دارى (و راه راست همین است که تو می‏پویى). (۶۷)

و اگر آنان با تو به جدال برخیزند، بگو: «خدا از کارهایى که شما انجام می‏دهید آگاهتر است! (۶۸)

و خداوند در روز قیامت، میان شما در آنچه اختلاف می‏کردید، داورى می‏کند!» (۶۹)

آیا نمی‏دانستى خداوند آنچه را در آسمان و زمین است می‏داند؟! همه اینها در کتابى ثبت است (همان کتاب علم بى‏پایان پروردگار); و این بر خداوند آسان است! (۷۰)

آنها غیر از خداوند، چیزهایى را می‏پرستند که او هیچ گونه دلیلى بر آن نازل نکرده است، و چیزهایى را که علم و آگاهى به آن ندارند! و براى ستمگران، یاور و راهنمایى نیست! (۷۱)

و هنگامی که آیات روشن ما بر آنان خوانده می‏شود، در چهره کافران آثار انکار مشاهده می‏کنى، آنچنان که نزدیک است برخیزند و با مشت به کسانى که آیات ما را بر آنها میخوانند حمله کنند! بگو: «آیا شما را به بدتر از این خبر دهم؟ همان آتش سوزنده ( دوزخ) که خدا به کافران وعده داده; و بد سرانجامی است!» (۷۲)

اى مردم! مثلى زده شده است، به آن گوش فرا دهید: کسانى را که غیر از خدا می‏خوانید، هرگز نمی‏توانند مگسى بیافرینند، هر چند براى این کار دست به دست هم دهند! و هرگاه مگس چیزى از آنها برباید، نمی‏توانند آن را باز پس گیرند! هم این طلب‏کنندگان ناتوانند، و هم آن مطلوبان (هم این عابدان، و هم آن معبودان)! (۷۳)

خدا را آن گونه که باید بشناسند نشناختند; خداوند قوى و شکست‏ناپذیر است!(۷۴)

خداوند از فرشتگان رسولانى برمی‏گزیند، و همچنین از مردم; خداوند شنوا و بیناست! (۷۵)

آنچه را در پیش روى آنها و پشت سر آنهاست می‏داند; و همه امور بسوى خدا بازمی‏گردد. (۷۶)

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! رکوع کنید، و سجود بجا آورید، و پروردگارتان را عبادت کنید، و کار نیک انجام دهید، شاید رستگار شوید! (۷۷)

و در راه خدا جهاد کنید، و حق جهادش را ادا نمایید! او شما را برگزید، و در دین (اسلام) کار سنگین و سختى بر شما قرار ندارد; از آیین پدرتان ابراهیم پیروى کنید; خداوند شما را در کتابهاى پیشین و در این کتاب آسمانى «مسلمان‏» نامید، تا پیامبر گواه بر شما باشد، و شما گواهان بر مردم! پس نماز را برپا دارید، و زکات را بدهید، و به خدا تمسک جویید، که او مولا و سرپرست شماست! چه مولاى خوب، و چه یاور شایسته‏اى! (۷۸)