یکی از احتجاجات امام صادق علیه السلام با ابوحنیفه؛
مرحوم شیخ مفید روایت می کند: وقتى امام صادق علیه السلام به عراق آمدند ساکن حیره (۱) شدند.
ابو حنیفه خدمت امام علیه السلام رسید و مسائلى را پرسید از جمله سؤالهایش این بود که گفت: فدایت شوم امر به معروف چیست؟
حضرت فرمودند:
«الْمَعْرُوفُ یَا أَبَا حَنِیفَةَ! الْمَعْرُوفُ فِی أَهْلِ السَّمَاء،ِ الْمَعْرُوفُ فِی أَهْلِ الْأَرْضِ وَ ذَلِکَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ»
«ای ابوحنیفه! معروف چیزى است که معروف در آسمان باشد و معروف در زمین و آن امیرالمومنین على بن ابى طالب علیهماالسلام است»
پرسید: فدایت شوم پس منکر چیست؟!
حضرت فرمودند:
«اللَّذَانِ ظَلَمَاهُ حَقَّهُ وَ ابْتَزَّاهُ أَمْرَهُ وَ حَمَلَا النَّاسَ عَلَی کَتِفِهِ»
«آن دو نفرى که به او ستم روا داشتند و مقامش را غصب نمودند و مردم را علیه او شوریدند»
ابوحنیفه گفت: مگر نهى از منکر این نیست که شخص را ببینى مشغول گناهى است او را نهى نمائى؟!
حضرت صادق آل محمد علیهم السلام فرمودند:
«لَیْسَ ذَاکَ أَمْرٌ بِمَعْرُوفٍ وَ لَا نَهْیٌ عَنْ مُنْکَرٍ إِنَّمَا ذَلِکَ خَیْرٌ قَدَّمَهُ»
«این امر به معروف و نهى از منکر نیست، کار خوبى است که انجام داده است»
ابوحنیفه گفت آقا بفرمائید تفسیر این آیه را: «ثُمَّ لَتُسْئَلُنَّ یَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِیمِ» (۲)
حضرت فرمودند: به نظر تو منظور از نعیم چیست؟!
عرض کرد: امنیت و صحت بدن و غذا
حضرت فرمودند:
اگر خداوند تو را در روز قیامت نگه دارد تا از هر لقمه اى که خورده اى و هر شربت آبى که نوشیده اى حساب بکشد باید مدت بسیار زیادى بایستى!!
عرض کرد پس نعیم چیست فدایت بشوم؟
حضرت فرمودند:
«النَّعِیمُ، نَحْنُ الَّذِینَ أَنْقَذَ اللَّهُ النَّاسَ بِنَا مِنَ الضَّلَالَةِ وَ بَصَّرَهُمْ بِنَا مِنَ الْعَمَی وَ عَلَّمَهُمْ بِنَا مِنَ الْجَهْلِ»
«نعیم ما هستیم که خداوند مردم را به واسطه ما نجات بخشیده از گمراهى و از کورى به بینش رسانده و از نادانى به علم»
عرض کرد: چرا قرآن همیشه تازه است؟
حضرت فرمودند:
«لِأَنَّهُ لَمْ یُجْعَلْ لِزَمَانٍ دُونَ زَمَانٍ فَتُخْلِقَهُ الْأَیَّامُ وَ لَوْ کَانَ کَذَلِکَ لَفَنِیَ الْقُرْآنُ قَبْلَ فَنَاءِ الْعَالَم»
«زیرا قرآن اختصاص به یک زمان ندارد تا گذشت زمان او را کهنه نماید، اگر چنین بود (یعنی اگر اختصاص به یک زمان داشت) قرآن نابود می شد قبل از فناى عالَم».
بحارالانوار ج ۱۰ ص ۲۰۸
(۱) یکی از شهرهای باستانی در نزدیکی کوفه
(۲) سوره تکاثر آیه ۸ (سپس شما در آن روز بی شک از نعمت خدا مورد سوال قرار خواهید گرفت)