رابطه علم و زهد

علم و زهد چه رابطه ای با یکدیگر دارند؟

علم سرچشمه زهد است. آیه 80 سوره قصص به خوبى نشان می دهد که رابطه اى میان زهد و وارستگى و علم و آگاهى وجود دارد و کسانى که از ناپایدارى دنیا و جاودانگى آخرت و حقارت سرمایه هاى مادى در برابر عظمت پاداش الهى آگاه باشند هرگز فریب زرق و برق جهان مادى را نمی خورند.

علم سرچشمه زهد است. قرآنکریم می فرماید: «وَقَالَ الَّذِینَ اُوتُوا الْعِلْمَ وَیْلَکُمْ ثَوَابُ اللهِ خَیْرٌ لِّمَنْ آمَنَ وَعَمِلَ صَالِحاً وَلاَ یُلَقَّاهَا اِلاَّ الصَّابِرُونَ» (1)؛ (آنان که علم به آنها داده شده، گفتند: واى بر شما! ثواب الهى براى کسانى که ایمانآورده اند و عمل صالح انجام می دهند بهتر است، امّا جز صابران به آن نمی رسند).
این آیهکه در اواخر سوره«قصص» در داستان قارون آمده و نصیحت علماى بنى اسرائیل را به توده مردم نقل می کند. همان مردمی که وقتى نمایش ثروت قارون آن ثروتمند خودخواه را دیدند آرزو کردند که اى کاش آنها به جاى قارون بودند!
هنگامی که عالمان وارسته بنى اسرائیل این صحنه را که بیانگر دنیاپرستى شدید آن گروه بود تماشا کردند؛ بر آنان بانک زدند که اى واى بر شما دنیا پرستان! فریب این زرق و برق را نخورید. اگر ایمانو عمل صالح داشته باشید پاداش هاى الهى در هر دو جهان از همه اینها بهتر و برتر است؛ ولى براى رسیدن به این پاداش ها صبر و شکیبایى و عدم تسلیم در برابر زر و زور لازم است.
جمله «اُوتُوا الْعِلْمَ» ؛ (علم به آنها داده شده بود) به خوبى نشان می دهد که رابطه اى میان زهد و وارستگى و علم و آگاهى وجود دارد؛ و به راستى کسانى که از ناپایدارى دنیا و جاودانگى آخرتو حقارت سرمایه هاى مادى در برابر عظمت پاداش الهى آگاه باشند هرگز فریب زرق و برق جهان مادى را نمی خورند و هیچ گاه آرزوى ثروت قارون نمی کنند.(2)،(3)
پی نوشت: (1). سوره قصص، آیه 80.
(2). امام صادق(علیه السلام) می فرماید: از جمله سخنانى که خداوند به موسى بن عمران(علیه السلام) فرمود این بود: «اِنَّ عبادى الصالحین زهدوا فیها بقدر علمهم بى»؛ (بندگان صالح من به اندازه علمشان نسبت به من زهد در دنیا را پیشه کردند) بحار الأنوار، مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى‏، محقق/ مصحح: جمعى از محققان‏، دار إحیاء التراث العربی‏، بیروت‏، 1403 قمری‏، چاپ: دوم، ج 13، ص 339، باب 11 (ما ناجى به موسى(علیه السلام) ربه و ما أوحی إلیه من الحکم و المواعظ و ما جرى بینه و بین إبلیس لعنه الله و فیه بعض النوادر).
(3). گرد آوری از کتاب: پیام قرآن، ناصر، مکارم شیرازی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386 شمسی، چاپ: نهم، ج 1، ص 76.