فرق بین بهشت برزخ و بهشت آخرت چیست؟
برخى تفاوت ها عبارتند از:
1. بهشت برزخ موقت، ولى بهشت آخرت دائمی است. (… قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّهَ قَالَ یــلَیتَ قَوْمِى یعْلَمُون …)[1][ سرانجام او را شهید کردند و] به او گفته شد: «وارد بهشت شو!» گفت: «اى کاش قوم من می دانستند.»[2] روشن است این بهشت و بهشتى که در آیه 169، آل عمران شهیدان بعد از شهادت در آن وارد می شوند بهشت برزخ است و این بهشت موقت خواهد بود، زیرا از آیات و روایات استفاده می شود که بهشت جاویدان در قیامت، نصیب مؤمنان خواهد شد. (إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِى مَقَام أَمِین * فِى جَنَّـت وَ عُیون … لاَ یذُوقُونَ فِیهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَهَ الاُْولَى …)[3]؛ پرهیزکاران در جایگاه امن و امانى هستند. در میان باغ ها و چشمه ها … هرگز جز همان مرگ اوّل[ که در دنیا چشیده اند] نخواهد چشید.
2. بهشت برزخ نمونه کوچکى از بهشت آخرت است.
امام على(ع) می فرماید: القبر اما روضه من ریاض الجنه او حفره من حفر النیران؛[4] قبر، یا باغى از باغ هاى بهشت، یا حفره اى از حفره هاى دوزخ است.
3. نعمت هاى بهشت برزخى به بدنى از غیر بدن عنصرى (بدن مادى دنیایى) تعلق می گیرد؛ بدنى که متناسب با حیات برزخى است که به اصطلاح متکلمان به آن، بدن یا قالب «مثالى» گویند [فقط آرایش و رنگ ماده را دارد] ولى نعمت ها در بهشت آخرت، شامل بدن و روح هر دو می شود. آیات بسیارى از جمله آیات سوره شریفه الرحمن بر این مطلب دلالت دارد.[5]
—————
[1] یس، آیه 26.
[2] توضیح آن قبلا گذشت.
[3] دخان، آیه 51 ـ 56.
[4] بحارالأنوار، ج 6، ص 218.
[5] ر.ک: المیزان، ج 1، ص 138؛ همان، ج 8، ص 39؛ تفسیر نمونه، ج 18، ص 354 و ج 22، ص 498؛ شیخ حسین ربانى میانجى، معاد، ص 359 ـ 391.