عوامل مؤثر در طول عمر و کوتاهى آن چیست؟
عوامل طبیعى:
برخى از عوامل طبیعى در افزایش عمر که براى بشر تاکنون شناخته شده است عبارتند از: 1. تغذیه صحیح دور از افراط و تفریط؛ 2. کار و حرکت مداوم؛ 3. پرهیز از هر گونه مواد مخدر و اعتیادهاى خطرناک؛ 4. دور بودن از هواى آلوده؛ 5. مصرف نکردن مشروبات الکلى؛ 6. دورى از هیجان هاى مداوم.
عوامل معنوى:
ارتباط ظاهرى عوامل معنوى مؤثر با مسئله طول عمر بر ما چندان روشن نیست، اما در روایات اسلامی روى آن تاکید شده است که به چند نمونه آن اشاره می کنیم:
1. ایمان قوى و توکل بر خدا که بتواند انسان را در ناملایمات زندگى آرامش و قدرت بخشد؛
2. صدقه؛
3. صله رحم؛ پیامبر گرامی اسلام(ص) می فرماید: اِنَّ الصَّدَقَهَ وَ صِلَهَ الرَّحِمِ تَعْمُرانِ الدِّیارَ، وَ تَزیدانِ فِى الاَْعْمارِ[1]؛ انفاق در راه خدا و صله رحم خانه ها را آباد و عمرها را طولانى می کند.
4. احسان؛ امام باقر(ع) می فرماید: اَلْبِرُّ وَ صَدَقَهُ السِّرِ ینْفِیانِ الْفَقْرَ وَ یزیدانِ فِى الْعُمْرِ وَ یدْفَعانِ عَنْ سَبعینَ مَیتَهَ سُوء[2]؛ نیکوکارى و انفاق پنهانى فقر را برطرف ساخته، عمر را افزایش می دهد و از هفتاد گونه مرگ و میر بد جلوگیرى می کند.»
5. گناه نکردن؛ خداوند متعال، می فرماید: (أَنِ اعْبُدُواْ اللَّهَ وَ اتَّقُوهُ وَ أَطِیعُون * یغْفِرْ لَکُم مِّن ذُنُوبِکُمْ وَ یؤَخِّرْکُمْ إِلَى أَجَل مُّسَمًّى إِنَّ أَجَلَ اللَّهِ إِذَا جَآءَ لاَ یؤَخَّرُ لَوْ کُنتُمْ تَعْلَمُونَ)[3]؛ [اى قوم] خدا را پرستش کنید و از مخالفت او بپرهیزید، و مرا اطاعت نمایید. اگر چنین کنید خدا گناهانتان را می آمرزد و تا زمان معینى شما را عمر می دهد، اما هنگامی که اجل الهى فرا رسد تأخیرى نخواهد داشت اگر می دانستید.[4] و در جاى دیگر می فرماید: (فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِم)[5]؛ و خداوند آنها را به (کیفر) گناهانشان گرفت.
امام صادق(ع) می فرماید: مَنْ یمُوتُ بِالذُّنُوبِ اَکْثَرُ مَِّنْ یمُوتُ بِالاْجالِ وَ مَنْ یعیشُ بِالاِْحسانِ اَکْثَرُ مِمَّنْ یعیشُ بِالاَْعْمار[6]؛ آنها که بر اثر گناهان می میرند بیش از آنهایند که به مرگ الهى از دنیا می روند و کسانى که بر اثر نیکوکارى عمر طولانى پیدا می کنند، بیش از کسانى هستند که بر اثر عوامل طبیعى عمرشان زیاد می شود!
در بعضى روایات به برخى گناهان مانند ظلم و زنا که در کاهش عمر دخالت دارد، اشاره شده است.[7]
—————
[1] عبد على عروسى حویزى، تفسیر نورالثقلین، ج 4، ص 354 و 355.
[2] شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج 6، ص 277.
[3] نوح، آیه 3 ـ 4.
[4] ر.ک: اکبر هاشمی رفسنجانى، تفسیر راهنما، ج 9، ص 390.
[5] آل عمران، آیه 11.
[6] شیخ عباس قمی، سفینه البحار، ج 1، ص 488، ماده ذنب.
[7] ر.ک: تفسیر نمونه، ج 25، ص 57 ـ 60 و ج 18، ص 203 ـ 210.