فرقه های مسیحیت
مسیحیت به سه فرقه بزرگ: کاتولیک، ارتودوکس و پروتستان تقسیم شده اند. فرقه هاى کوچکى نیز وجود دارد.
در تاریخ مسیحیت اولین تجزیه و تقسیم مهم با تشکیل کلیساى ارتودوکس آغاز شد. مسیحیانى که به نام پیروان مسیحى اورتودوکس شناخته شدند و مسیحیت شرقى را به وجود آوردند، آن گروه از مسیحیانى هستند که بر اثر اختلاف عقیدتى به تدریج از کلیساى کاتولیک روم جدا شدند و در اواسط قرن یازدهم میلادى به طور نهائى کناره گیرى کردند. علت این جدائى اختلاف بین روم بیزانس غربى و روم شرقى بود. در نظر ارتودوکسهاى شرقى، روح القدس ناشى از پدر است و به عقیده کاتولیک هاى غربى ناشى از پدر است.
دول اروپایى شرقى کلیساهاى خود مختارى مانند ارتودوکسهاى یونانى، رومی، روسى، رومانى و… را که هر یک از این ها داراى رئیس و سلسله مراتب مخصوص بود، بوجود آوردند. ارتودکسها معتقد به باردارى مریم و خطاپذیرى مقامات کلیسا می باشند.
مهمترین فرقه موجود مسیحى، فرقه کاتولیک است و بعد فرقه هاى ارتودوکس و پروتستان می باشند. غیر از این سه مذهب بزرگ مذاهب دیگرى در دامان مسیحیت پدیدار شدند که تعداد آنها به یکصد و پنجاه فرقه و مذهب می رسد.
امروزه مهمترین و بزرگترین مذهب مسیحى، مذهب کاتولیک است که پاپ پیشواى آن است.[۱]
مذهب کاتولیک
((کاتولیک )) در لغت یونانى به معناى (عمومی ) است و کلیساى کاتولیک به این معنا شامل کلیه شعب دین مسیح می باشد؛ در حالى که تنها براى کلیساى روم که تحت ریاست عالیه پاپ قرار دارد، بکار می رود. واژه (کاتولیک ) نخستین بار در سال ۱۶۰ میلادى به کار رفت تا کلیساى عمومی مسیحیان را از بعضى شعب آن که تازه تاءسیس گردیده بود، تشخیص دهند..
پیروان مذهب کاتولیک در جهان در حدود ۴۲۵ میلیون نفر می باشند. و پاپ در واتیکان رهبر آنان می باشد. پاپ در آن چهره دیوارى محصور براى خود بر عوام مسیحى سلطنت می کند. دستگاه عوام پرورى پاپ در سراسر دنیا فعال است. کاتولیک ها خیال می کنند که پاپ ضامن تاءمین سعادت ابدى عیسویان است. متاءسفانه جامعه کاتولیک که تحت استحمار این روحانى عظیم القدر است، وى را معصوم و مصون از خطا می داند و فرمان او را مطاع می داند.
مذهب ارتودوکس
ارتودوکس در لغت یعنى سنتى. در قرن ۱۵ میلادى پس از تجزیه امپراطورى روم به روم شرقى و غربى و وجود دو پاى تخت رم و قسطنطنیه، در تشکیلات کلیساى کاتولیک نیز تجزیه حاصل آمد. کلیساى شرق که ارتودوکس نام گرفت، از کلیساى کاتولیک روم جدا شد. در مباحث عقیدتى و مذهبى نیز اختلافاتى حاصل شد که به شرح آن در صفحات گذشته اشاره گردید.
پیروان کلیساى ارتودوکس عقاید: برزخ، مفهوم بى آلایش، برائت از گمراهى و عدم امکان اشتباه پاپ را قبول ندارند،[۲] کشیشان این فرقه ازدواج می کنند، مراسم عبادى را به زبان منطقه اى و کشورى که در آن زندگى می کنند، انجام می دهند و تقدیس و وحدت مؤ منان با دو قطعه نان معمولى و شراب اجرا می گردد.
گویا این نخستین تجزیه در دین عیسى بحساب می آید. مبانى کلام مذهب ارتودوکس محصول ذوق کلامی یونان است، چرا که علما و متکلمان این مذهب ، یونانى بودند. کلیساى ارتودوکس در یونان گسترش زیادى پیدا کرد و بخشهائى از آسیاى صغیر و اروپا و… را در برگرفت. کلیساى مزبور در روسیه نیز پایگاه داشت و نفوذ آن تا انقلاب ۱۹۱۷ میلادى و غلبه کمونیزم، ادامه داشت.
پیروان این فرقه می کوشند تا مراسم و شعائر خود را مانند مسیحیان اولیه انجام دهند. آنان سنت گرا هستند تا مراسم و شعائر خود را مانند مسیحیان اولیه انجام دهند. آنان سنت گرا هستند و می کوشند تا عقاید سنتى و قدیمی خود را بدون هر گونه تغییر و اضافاتى، حفظ نمایند. آنان پاپ را عارى از اشتباه نمی دانند.
پیروان کلیساى یونانى ارتودوکس بالغ بر یک صد و بیست میلیون نفراند.
رئیس روحانى این فرقه ((بطریق )) نامیده می شود و مشاورین مذهب را ((سن سینور)) می گویند. شکل کلیساى ارتودوکس چهار گوش است و در دو سطح قرار دارد: قسمت مرتفع محل اولیاى دین و به منزله آسمان است و قسمت پائین محل اجتماع پیروان است.
مذهب پروتستان
نهضتى علیه ارتجاع کاتولیک. فشار بیش از اندازه کلیساى کاتولیک و وجود دستورات بسیار سخنگیرانه آن و گرفتن باجهاى کلان از عوام بیچاره، مسیحى، باعث گردید که گروهى از روشنفکران از کلیساى روم فاصله بگیرند و راهى جداى از مذاهب کاتولیک و ارتودوکس بجویند.
آنان نخستین جریان معترضى بودند که تاریخ مسیحیت خود می دید. لوتر رهبر این نهضت در سال ۱۴۸۸ م علیه دکان روحانیت کاتولیک مبنى بر خرید و فروش گناه و بهشت و عفو نامه هاى پدران روحانى آشکارا به اعتراض برخاست . و این مبناى نخستین مذهب پروتستان گردید.
فلیسین شاله می گوید: در قرون وسطى و پس از جنگهاى صلیبى، در اثر پیدایش افکار نوین در اروپا، گروهى دریافتند که کلیساى روم از کلیساى اولیه دین عیسى دور شده است. از طرفى بعضى از پادشاهان اروپا از ((استیلاء روحانى )) رم رنج می بردند و در صدد بودند خود را از بند ((پاپ )) رها سازند. اخذ مالیاتهاى ارضى بوسیله کلیسا موجب وخامت اوضاع و تحریک مردم علیه دستگاه روحانى شد. این علل اخلاقى و سیاسى و اقتصادى در قرن شانزدهم میلادى اصلاحات جدیدى را در دین ایجاد کرد. ((لوتر)) از این فرصت مناسب استفاده کرد و به مخالفت علیه دستگاه کلیساى رم قیام کرد و ((سازمان کلیساهاى پروتستانى )) را بوجود آورد.
کلیساهاى پروتستانى با وجود این که در برخى از مسائل با یکدیگر اختلاف دارند، مع ذلک در امورى مشترک هستند: ((همگى با قدرت الهى پاپ مخالف اند))؛ بر خلاف کلیساى کاتولیک ((داراى تشکیلات دموکراسى هستند))؛ اشخاص غیر روحانى در انتخاب پاسوران سهیم اند؛ مؤ منان براى ارتباط با خدا احتیاج به روحانیون ندارند؛ مقام کشیشى همگانى است؛ کشیشان ازدواج می کنند؛ اعتراف به گناهان اجبارى نیست؛ اساس شریعت کتاب مقدس است؛ مؤ من می تواند به آزادى اصول عقاید خویش را از کتاب مقدس بدست آورد و احتیاجى به روحانیان کلیسا ندارد؛ و به بکارت مریم و مقدسین و برزخ عقیده ندارند.[۳]
پی نوشت ها:
[۱] تاریخ ادیان و مذاهب ج۲ وبه نقل از خلاصه الادیان ص ۱۸۰ تالیف دکتر ترابی
[۲] بررسی مذاهب و ادیان ص۷۷ تالیف نادرعلی حکیمی
[۳] تاریخ ادیان و مذاهب ج۲بخش فرق مسیحیت