دعای شب آخر شعبان و شب اول رمضان
اعمال مخصوصه ماه شعبان: و شیخ از حارث بن مغیره نضرى روایت کرده که حضرت صادق علیه السلام می خواند در شب آخر شعبان و شب اول ماه رمضان
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الشَّهْرَ الْمُبَارَکَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ
خدایا این ماه مبارک (رمضان) که در آن قرآن نازل شد
وَ جُعِلَ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ قَدْ حَضَرَ
و مقرر گردید براى هدایت مردم و ادله روشن براى راهنمایى و جدا ساختن حق و باطل اینک فرا رسید
فَسَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ
و ما را در این ماه و ماه را براى ما سلامت بدار و براى ما این ماه را آسایش و عافیت مسلم دار
یَا مَنْ أَخَذَ الْقَلِیلَ وَ شَکَرَ الْکَثِیرَ اقْبَلْ مِنِّی الْیَسِیرَ
اى آنکه طاعت اندک ما بندگان را اخذ کرده و مقابلش پاداش بسیار عطا می کنى از من هم این قلیل طاعت بپذیر
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ لِی إِلَى کُلِّ خَیْرٍ سَبِیلاً وَ مِنْ کُلِّ مَا لاَ تُحِبُّ مَانِعاً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
اى خدا از تو درخواست می کنم که به هر کار خیرى مرا راه نشان دهى و از هر چه محبوب تو نیست مرا مانع شوى اى مهربان ترین مهربانان عالم
یَا مَنْ عَفَا عَنِّی وَ عَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
اى کسى که از من و از بدی هایى که از شرم خلق پنهان داشتم درگذشتى
یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْنِی بِارْتِکَابِ الْمَعَاصِی عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یَا کَرِیمُ
و اى کسى که مرا به ارتکاب گناهان مؤاخذه نفرمودى عفو تو عفو تو عفو تو شامل حالم باد اى ذات بزرگوارى
إِلَهِی وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنِی عَنْ مَحَارِمِکَ فَلَمْ أَنْزَجِرْ فَمَا عُذْرِی فَاعْفُ عَنِّی یَا کَرِیمُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
خداى من تو مرا موعظه کردى (در کتابت) و من نشنیدم و از هر حرام انزجار دادى و من ترک ننمودم چه عذر به درگاهت آورم از من درگذر اى خداى با کرم و بخشش عفو تو عفو تو شامل حالم باد
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَهَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ
اى خدا از تو درخواست می کنم راحتى در وقت مرگ و آمرزش هنگام حساب
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ التَّجَاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ
اگر گناه از بنده بزرگ است عفو و بخشش از تو نیکو است
یَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ یَا أَهْلَ الْمَغْفِرَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اى که تقوى و آمرزش سزاوار توست عفو تو عفو تو شامل حالم باد
اللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ
اى خدا من بنده تو فرزند بنده و کنیز توام ضعیف و ناتوانم و به رحمت بى پایانت محتاج و تویى که ثروت و برکت نازل بر بندگانت می کنى
وَ أَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنَى وَ الْبَرَکَهِ عَلَى الْعِبَادِ قَاهِرٌ مُقْتَدِرٌ أَحْصَیْتَ أَعْمَالَهُمْ وَ قَسَمْتَ أَرْزَاقَهُمْ
تو قاهر و مقتدرى تو اعمال خلق به شمار آورده و روزیشان تقسیم کرده اى
وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوَانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ
و زبان هاشان مختلف و رنگ هاشان گوناگون ساختى خلقتى پس از خلقتى دیگر آفریدى
وَ لاَ یَعْلَمُ الْعِبَادُ عِلْمَکَ وَ لاَ یَقْدِرُ الْعِبَادُ قَدْرَکَ وَ کُلُّنَا فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ فَلاَ تَصْرِفْ عَنِّی وَجْهَکَ
بندگان از علم تو آگاه نیستند و به قدر و مقامت پى نتوانند برد و همه ما خلایق به رحمتت محتاجیم پس تو به کرم و بزرگوارى خود روى از من مگردان
وَ اجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِی خَلْقِکَ فِی الْعَمَلِ وَ الْأَمَلِ وَ الْقَضَاءِ وَ الْقَدَرِ
و قرار ده مرا از شایستگان خلقت در مقام عمل و آرزو و در قضا و قدر
اللَّهُمَّ أَبْقِنِی خَیْرَ الْبَقَاءِ وَ أَفْنِنِی خَیْرَ الْفَنَاءِ عَلَى مُوَالاَهِ أَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِکَ وَ الرَّغْبَهِ إِلَیْکَ
خدایا مرا با بهترین حال باقى بدار و در بهترین حال بمیران که آن حال دوستى با اولیاء توست و دشمنى با اعدایت و شوق لقایت
وَ الرَّهْبَهِ مِنْکَ وَ الْخُشُوعِ وَ الْوَفَاءِ وَ التَّسْلِیمِ لَکَ وَ التَّصْدِیقِ بِکِتَابِکَ وَ اتِّبَاعِ سُنَّهِ رَسُولِکَ
و ترس از قهر و جلالت و حال خشوع به درگاهت و وفاى به عهدت و به تسلیم و رضایت و با تصدیق به کتابت و پیروى از سنت پیغمبرت
اللَّهُمَّ مَا کَانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَهٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ خُیَلاَءَ
اى خدا آنچه در دلم از شک و ریب و انکار و یأس و نومیدى و شادى و سرکشى و عیاشى و اسراف یا تکبر و خود پسندى
أَوْ رِیَاءٍ أَوْ سُمْعَهٍ أَوْ شِقَاقٍ أَوْ نِفَاقٍ أَوْ کُفْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیَانٍ أَوْ عَظَمَهٍ أَوْ شَیْءٍ لاَ تُحِبُ
یا ریا کارى و خودنمایى یا شقاوت و نفاق و دورویى یا کفر و فسق و گناه یا بزرگى نخوت یا هر چه تو نپسندى
فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِی مَکَانَهُ إِیمَاناً بِوَعْدِکَ وَ وَفَاءً بِعَهْدِکَ وَ رِضًا بِقَضَائِکَ
از تو درخواست می کنم که همه این اوصاف را بدل کنى به ایمان به وعده هاى خود و وفاى به عهدت و رضا و خوشنودى به قضایت
وَ زُهْداً فِی الدُّنْیَا وَ رَغْبَهً فِیمَا عِنْدَکَ وَ أَثَرَهً وَ طُمَأْنِینَهً وَ تَوْبَهً نَصُوحاً أَسْأَلُکَ ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
و زهد در دنیا و شوق و رغبت به آنچه نزد توست و آگاهى و اطمینان خاطر و توبه نصوح که من از تو می طلبم این امور را اى پروردگار عالم
إِلَهِی أَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصَى وَ مِنْ کَرَمِکَ وَ جُودِکَ تُطَاعُ فَکَأَنَّکَ لَمْ تُعْصَ (تَرَ)
اى خداى من تو بس با حلم و بردبارى خلق که تو را معصیت می کنند گویا نمی بینى و بس با جود و کرمی اطاعتت که می کنند گویا هیچ معصیت نکرده اند
وَ أَنَا وَ مَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکَّانُ أَرْضِکَ فَکُنْ عَلَیْنَا بِالْفَضْلِ جَوَاداً وَ بِالْخَیْرِ عَوَّاداً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و من با هر که معصیت نکرده است همه ساکنان زمین توایم پس با ما به فضل و رحمتت کرم فرما و به عادتت که خیر و احسان است رفتار کن اى مهربانترین مهربانان عالم
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلاَهً دَائِمَهً لاَ تُحْصَى وَ لاَ تُعَدُّ وَ لاَ یَقْدِرُ قَدْرَهَا غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و درود بر محمد (ص) و آلش درودى پیوسته که جز تو کسى آن را به حد و شمار و قدر و اندازه در نیاورد اى مهربانترین مهربانان
دعای شب آخر شعبان و شب اول رمضان (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ أبواب أحکام شهر رمضان؛ الباب الثالث فیما نذکره من الاستعداد لدخول شهر رمضان؛ فصل فیما نذکره من الدعاء آخر لیله من شعبان لدخول شهر رمضان
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب سوم از اعمالی که برای داخل شدن به ماه رمضان انجام می گیرد؛ فصل چهارم: دعای آخر ماه شعبان هنگام آغاز ماه رمضان
نَرْوِیهِ مِنْ عِدَّهِ طُرُقٍ عَنِ الصَّادِقِ ع
با چندین سند نقل شده است که امام صادق-علیه السّلام-
أَنَّهُ کَانَ یَقُولُ فِی آخِرِ لَیْلَهٍ مِنْ شَعْبَانَ وَ أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ
در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را می خواند:
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الشَّهْرَ الْمُبَارَکَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ
خدایا، این ماه مبارک-که قرآن را در آن فروفرستادى
وَ جَعَلْتَهُ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ قَدْ [فقد] حَضَرَ
و مایه هدایت مردم و نشانه هاى روشن از هدایت و جداسازى [حق از باطل]قرار دادى-فرارسید؛
فَسَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْنَا مِنْهُ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ
پس ما را در آن و از آن سالم بدار و آن را براى ما نگاه دار و از دست ما سالم بدار، درحالى که آسانى و فراوانى و تندرستى را از جانب خود [نصیب ما گردانیده اى].
یَا مَنْ أَخَذَ الْقَلِیلَ وَ شَکَرَهُ وَ سَتَرَ الْکَثِیرَ وَ غَفَرَهُ اغْفِرْ لِیَ الْکَثِیرَ مِنْ مَعْصِیَتِکَ وَ اقْبَلْ مِنِّی الْیَسِیرَ
اى خدایى که [عمل]اندک را می گیرى و سپاس می گزارى و [گناه] بسیار را می پوشى و می آمرزى، گناه بسیار مرا بیامرز و طاعت اندک مرا بپذیر.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ لِی إِلَى کُلِّ خَیْرٍ سَبِیلًا وَ مِنْ کُلِّ مَا لَا تُحِبُّ مَانِعاً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
خدایا، از تو می خواهم که براى من، به هر خیرى راهى قرار به من دهى و در راه [انجام]هرچه دوست ندارى مانع ایجاد کنى. اى مهربان ترین مهربان،
یَا مَنْ عَفَا عَنِّی وَ عَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ فی [مِنْ] طَاعَتِکَ
اى خدایى که از من و از گناهانى که پنهانى به جا آوردم، گذشتى.
یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْنِی بِارْتِکَابِ الْمَعَاصِی عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یَا کَرِیمُ
اى خدایى که به واسطه انجام گناهان مرا بازخواست نکردى. اى کریم، از کریم. عفوت عفوت عفوت را خواهانم.
إِلَهِی وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنِی عَنِ الْمَعَاصِی فَلَمْ أَنْزَجِرْ فَمَا عُذْرِی فَاعْفُ عَنِّی یَا کَرِیمُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
معبودا، پندم دادى و پند نگرفتم، و از گناه بازم داشتى و باز نایستادم، اکنون عذر عذر من چیست؟ ! پس اى کریم، از من درگذر، از تو عفوت را عفوت را خواهانم.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَهَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ
خداوندا، از تو آسودگى در هنگام مرگ و عفو هنگام حساب رسى را خواهانم.
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ
گناه بنده ات بزرگ است، پس عفو از جانب تو نیکو باشد.
یَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ یَا أَهْلَ الْمَغْفِرَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اى زیبنده نگاه دارى [از گناهان و غفلت ها] و اى اهل بخشایش، عفوت را عفوت را خواهانم.
اللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ ابْنُ أَمَتِکَ ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ
خدایا! من بنده، و فرزند بنده و کنیز توام، ناتوانم و به رحمت تو نیاز دارم
وَ أَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنَى وَ الْبَرَکَهِ عَلَى الْعِبَادِ قَاهِرٌ قَادِرٌ مُقْتَدِرٌ أَحْصَیْتَ أَعْمَالَهُمْ وَ قَسَمْتَ أَرْزَاقَهُمْ
و تو بى نیازى و برکت را بر بندگان فرومی فرستى و چیره و توانا و قدرتمند هستى، اعمال آنان را به شمار آورده و روزى هایشان را تقسیم نموده
وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوَانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ
و زبان‌ها و رنگ هاى پوستشان را گوناگون قرار داده و آنان را [طى مراحل آفرینش] پى درپى می آفرینى.
[اللَّهُمَ] لَا یَعْلَمُ الْعِبَادُ عِلْمَکَ وَ لَا یَقْدِرُ الْعِبَادُ قَدْرَکَ وَ کُلُّنَا فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ فَلَا تَصْرِفْ وَجْهَکَ عَنِّی
[خدایا]، بندگان دانش تو را نمی دانند و توانایى [درک] تو را ندارند و ما همه به رحمت تو نیاز داریم، پس از من رو نگردان
وَ اجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِ خَلْقِکَ فِی الْعَمَلِ وَ الْأَمَلِ وَ الْقَضَاءِ وَ الْقَدَرِ
و از آفریده هاى شایسته ات از لحاظ عمل و آرزو و در برابر قضا و قدر، قرار ده.
اللَّهُمَّ أَبْقِنِی خَیْرَ الْبَقَاءِ وَ أَفْنِنِی خَیْرَ الْفَنَاءِ عَلَى مُوَالاهِ أَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِکَ وَ الرَّغْبَهِ إِلَیْکَ
خداوندا، مرا به بهترین خیر زندگى زنده بدار و به بهترین مردن بمیران، یعنى بر دوستى دوستانت و دشمنى با دشمنانت و گرایش به تو
وَ الرَّهْبَهِ مِنْکَ وَ الْخُشُوعِ وَ الْوَقَارِ وَ التَّسْلِیمِ لَکَ وَ التَّصْدِیقِ بِکِتَابِکَ وَ اتِّبَاعِ سُنَّهِ رَسُولِکَ صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ
و هراس از تو و فروتنى و آرامش و تسلیم در برابر تو و باور داشتن کتابت و پیروى از شیوه فرستاده ات، که درودهاى خداوند بر او و بر خاندان او باد.
اللَّهُمَّ مَا کَانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَهٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ مَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ فَخْرٍ أَوْ خُیَلَاءَ
خداوندا، هر تردید و دودلى و انکار و نومیدى و شادمانى و افراط در نشاط و تکبّر و طغیان به هنگام نعمت و به خود بالیدن و خودستایى و خودنمایى و انجام عمل به قصد رسیدن به گوش دیگران و ستیزه جویى
أَوْ رِیَاءٍ أَوْ سُمْعَهٍ أَوْ شِقَاقٍ أَوْ نِفَاقٍ أَوْ کِبْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیَانٍ أَوْ عَظَمَهٍ أَوْ شَیْءٍ لَا تُحِبُّ
و دورویى و خود بزرگ بینى و ناپارسایى و نافرمانى و احساس عظمت یا هر چیزى که دوست ندارى و در قلب من است،
فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِی مَکَانَهُ إِیمَاناً بِوَعْدِکَ وَ وَفَاءً بِعَهْدِکَ وَ رِضًا بِقَضَائِکَ
پس اى پروردگار من، از تو می خواهم که ایمان به وفاء نویدت و وفاى به پیمانت و خوشنودى در برابر اراده حتمی ات
وَ زُهْداً فِی الدُّنْیَا وَ رَغْبَهً فِیمَا عِنْدَکَ وَ أَثَرَهً وَ طُمَأْنِینَهً وَ تَوْبَهً نَصُوحاً
و عدم تمایل به دنیا و گرایش به آنچه نزد تو است و گزینش [تو]و آرامش و توبه پاکیزه را جانشین آنها کنى.
أَسْأَلُکَ ذَلِکَ یَا رَبِّ بِمَنِّکَ وَ رَحْمَتِکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ وَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
پروردگارا، من این ها را به بخشش و رحمتت از تو خواهانم اى مهربان ترین مهربانان و اى پروردگار عالمیان.
إِلَهِی أَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصَى فَکَأَنَّکَ لَمْ تَرَ وَ مِنْ کَرَمِکَ وَ جُودِکَ تُطَاعُ فَکَأَنَّکَ لَمْ تُعْصَ
معبودا، به خاطر بردبارى تو است که از تو نافرمانى می کنند، انگار که ندیده اى، و به لحاظ بزرگوارى و بخشش تو است که از تو اطاعت می کنند، انگار که نافرمانى ات نکرده اند
وَ أَنَا وَ مَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکَّانُ أَرْضِکَ فَکُنْ عَلَیْنَا بِالْفَضْلِ جَوَاداً وَ بِالْخَیْرِ عَوَّاداً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و من و کسانى که نافرمانى تو را نکرده اند همه ساکنان زمین توایم، پس تفضّل خود را بر ما ارزانى و خیر خود را بر من مستدام دار. اى مهربانترین مهربانان
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاهً دَائِمَهً لَا تُحْصَى وَ لَا تُعَدُّ وَ لَا یَقْدِرُ قَدْرَهَا غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِین
و درود خدا [درود فرست]بر محمّد و خاندان او، درودى پیوسته که قابل شمارش نیست و جز تو از مقدار آن آگاه نیست، غیرک. اى مهربانترین مهربانان.
دعای شب آخر شعبان و شب اول رمضان (زاد المعاد)
و به سند بسیار معتبر منقول است که: حضرت صادق علیه السّلام در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان این دعا را می‌خواندند:
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الشَّهْرَ الْمُبَارَکَ الَّذِی أَنْزَلْتَ فِیهِ الْقُرْآنَ
خدایا این ماه مبارک (رمضان) که در آن قرآن نازل شده است
وَ جَعَلْتَهُ هُدًى لِلنَّاسِ وَ بَیِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَ الْفُرْقَانِ قَدْ حَضَرَ
و مقرر گردید براى هدایت مردم و ادلۀ روشن براى راهنمایى و جدا ساختن حق و باطل اینک فرارسید؛
فَسَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ،
پس ما را در این ماه و ماه را براى ما سلامت بدار و براى ما این ماه را آسایش و عافیت مسلم دار؛
یَا مَنْ أَخَذَ الْقَلِیلَ وَ شَکَرَ الْکَثِیرَ اقْبَلْ مِنِّی الْیَسِیرَ
اى آنکه طاعت اندک ما بندگان را اخذ کرده و مقابلش پاداش بسیار عطا می‌کنى، از من هم این طاعت قلیل را بپذیر.
اللَّهُمَّ اَن تُصَلِّى عَلَى مُحَمَّد وَ الِ مُحَمَّد وَ أَنْ تَجْعَلَ لِی إِلَى کُلِّ خَیْرٍ سَبِیلًا وَ مِنْ کُلِّ مَا لَا تُحِبُّ مَانِعاً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ،
اى خدا از تو درخواست می‌کنم که به هرکار خیرى مرا راه نشان دهى و از هرچه محبوب تو نیست مرا مانع شوى، اى مهربانترین مهربانان عالم!
یَا مَنْ عَفَی عَنِّی وَ عَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
اى کسى که از من و از بدى‌هایى که از شرم خلق پنهان داشتم درگذشتى
یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْنِی بِارْتِکَابِ الْمَعَاصِی عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یَا کَرِیمُ،
و اى کسى که مرا به ارتکاب گناهان مؤاخذه نفرمودى، عفو تو، عفو تو، عفو تو شامل حالم باد اى ذات بزرگوارى.
إِلَهِی وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنِی عَنْ مَحَارِمِکَ فَلَمْ أَنْزَجِرْ فَمَا عُذْرِی فَاعْفُ عَنِّی یَا کَرِیمُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
خداى من تو مرا موعظه کردى (در کتابت) و من نشنیدم و از حرام‌هایت انزجار دادى و من ترک ننمودم، چه عذر به درگاهت آورم؟ از من درگذر اى خداى باکرم و بخشش! عفو تو، عفو تو شامل حالم باد.
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَهَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ
اى خدا از تو درخواست می‌کنم راحتى در وقت مرگ و آمرزش هنگام حساب؛
عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ
اگر گناه از بنده بزرگ است عفو و بخشش از تو نیکوست
یَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ یَا أَهْلَ الْمَغْفِرَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اى که تقوى و آمرزش سزاوار توست! عفو تو، عفو تو شامل حالم باد.
اللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ، ابْنُ أَمَتِکَ ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ
اى خدا من بندۀ تو فرزند بنده و کنیز توام، ضعیف و ناتوانم و به رحمت بى‌پایانت محتاج
وَ أَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنَى وَ الْبَرَکَهِ عَلَى الْعِبَادِ قَاهِرٌ قادرٌ مُقْتَدِرٌ أَحْصَیْتَ أَعْمَالَهُمْ وَ قَسَمْتَ أَرْزَاقَهُمْ
و تویى که ثروت و برکت بر بندگانت نازل می‌کنى، تو قاهر و مقتدرى تو اعمال خلق را به شمار آورده و روزیشان را تقسیم کرده‌اى
وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوَانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ
و زبان‌هاشان را مختلف و رنگ‌هاشان را گوناگون ساختى، خلقتى پس از خلقتى دیگر آفریدى،
لَا یَعْلَمُ الْعِبَادُ عِلْمَکَ وَ لَا یَقْدِرُ الْعِبَادُ قُدْرَتکَ وَ کُلُّنَا فُقَرَاءُ إِلَى رَحْمَتِکَ فَلَا تَصْرِفْ عَنِّی وَجْهَکَ
بندگان از علم تو آگاه نیستند و به قدر و مقامت پى نمی‌توانند ببرند و همه‌ى ما خلایق به رحمتت محتاجیم پس تو به کرم و بزرگوارى خود روى از من مگردان
وَ اجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِ خَلْقِکَ فِی الْعَمَلِ وَ الْأَمَلِ وَ الْقَضَاءِ وَ الْقَدْرِ
و مرا از شایستگان خلقت در مقام عمل و آرزو و در قضا و قدر قرار ده.
إِلَهِی أَبْقِنِی خَیْرَ الْبَقَاءِ وَ أَفْنِنِی خَیْرَ الْفَنَاءِ عَلَى مُوَالاهِ أَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِکَ وَ الرَّغْبَهِ إِلَیْکَ
خدایا مرا با بهترین حال باقى بدار و در بهترین حال بمیران که آن حال دوستى با اولیاى توست و دشمنى با دشمنان تو و شوق لقاى تو
وَ الرَّهْبَهِ مِنْکَ وَ الْخُشُوعِ وَ الرَّجَاءِ وَ الْوَفَاءِ وَ التَّسْلِیمِ لَکَ وَ التَّصْدِیقِ بِکِتَابِکَ وَ اتِّبَاعِ سُنَّهِ رَسُولِکَ صلواتک علیه و آله.
و ترس از قهر و جلالت و حال خشوع به درگاهت و وفاى به عهدت و به تسلیم و رضایت و با تصدیق به کتابت و پیروى از سنت پیغمبرت صلّى اللّه علیه و آله.
اللَّهُمَّ مَا کَانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَهٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ خُیَلَاءَ
اى خدا! آنچه در دلم است از شک و ریب و انکار و یأس و نومیدى و شادى و سرکشى و عیاشى و اسراف یا تکبر و خودپسندى
أَوْ رِیَاءٍ أَوْ سُمْعَهٍ أَوْ شِقَاقٍ أَوْ نِفَاقٍ أَوْ کبر أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیَانٍ أَوْ عَظَمَهٍ أَوْ شَیْءٍ لَا تُحِبُّ
یا ریاکارى و خودنمایى یا شقاوت و نفاق و دورویى یا کفر و فسق و گناه یا بزرگى و نخوت یا هرچه تو نپسندى،
فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِی مَکَانَهُ إِیمَاناً بِوَعْدِکَ وَ وَفَاءً بِعَهْدِکَ وَ رِضًا بِقَضَائِکَ
از تو درخواست می‌کنم که همه‌ى این اوصاف را بدل کنى به ایمان به وعده‌هاى خود و وفاى به عهدت و رضا و خوشنودى به قضایت
وَ زُهْداً فِی الدُّنْیَا وَ رَغْبَهً فِیمَا عِنْدَکَ وَ أَثَرَهً وَ طُمَأْنِینَهً وَ تَوْبَهً نَصُوحاً أَسْأَلُکَ ذَلِکَ وَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ
و زهد در دنیا و شوق و رغبت به آنچه نزد توست و آگاهى و اطمینان خاطر و توبۀ نصوح که من از تو می‌طلبم این امور را اى پروردگار عالم!
إِلَهِی أَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصَى فَکَأَنَّکَ لَمْ تَرَ وَ مِنْ کَرَمِکَ وَ جُودِکَ تُطَاعُ فَکَأَنَّکَ لَمْ تُعْصَ
اى خداى من تو چنان با حلم و بردبارى که گویا کسانى که تو را معصیت می‌کنند نمی‌بینى و چنان با جود و کرمی که وقتى اطاعتت می‌کنند گویا هیچ معصیت نکرده‌اند،
وَ أَنَا وَ مَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکَّانُ أَرْضِکَ فَکُنْ عَلَیْنَا بِالْفَضْلِ جَوَاداً وَ بِالْخَیْرِ عَوَّاداً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و من با هرکه معصیت نکرده است همه ساکنان زمین توییم، پس با ما به فضل و رحمتت کرم فرما و به عادتت که خیر و احسان است رفتار کن اى مهربانترین مهربانان عالم.
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاهً دَائِمَهً لَا تُحْصَى وَ لَا تُعَدُّ وَ لَا یَقْدِرُ قَدْرَهَا غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.[1]
و درود بر محمد صلّى اللّه علیه و آله و آلش فرست درودى پیوسته که جز تو کسى آن را به حد و شمار و قدر و اندازه درنیاورد، اى مهربانترین مهربانان!
[1] ) اقبال الاعمال، ج 1 ، ص 43 .
دعای شب آخر شعبان و شب اول رمضان (مصباح المتهجد)
دعاء فی آخر لیله من شعبان
دعا در شب آخر ماه شعبان
رَوَى اَلْحَارِثُ بْنُ اَلْمُغِیرَهِ اَلنَّضْرِیُّ قَالَ:
روایت شده از حارث بن مغیره نضرى که گفت:
کَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ع یَقُولُ فِی آخِرِ لَیْلَهٍ مِنْ شَعْبَانَ وَ أَوَّلِ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ –
حضرت صادق علیه السلام می خواند در شب آخر شعبان و شب اول ماه رمضان
اَللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا اَلشَّهْرَ اَلْمُبَارَکَ اَلَّذِی (أُنْزِلَ فِیهِ اَلْقُرْآنُ
هُدىً لِلنّٰاسِ وَ بَیِّنٰاتٍ مِنَ اَلْهُدىٰ وَ اَلْفُرْقٰانِ) [1] قَدْ حَضَرَ
فَسَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ
یَا مَنْ أَخَذَ اَلْقَلِیلَ وَ شَکَرَ اَلْکَثِیرَ اِقْبَلْ مِنِّی اَلْیَسِیرَ
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ لِی إِلَى کُلِّ خَیْرٍ سَبِیلاً وَ مِنْ کُلِّ مَا لاَ تُحِبُّ مَانِعاً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ
یَا مَنْ عَفَا عَنِّی وَ عَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ اَلسَّیِّئَاتِ
یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْنِی بِارْتِکَابِ اَلْمَعَاصِی عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یَا کَرِیمُ
إِلَهِی وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنِی عَنْ مَحَارِمِکَ فَلَمْ أَنْزَجِرْ فَمَا عُذْرِی فَاعْفُ عَنِّی یَا کَرِیمُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ اَلرَّاحَهَ عِنْدَ اَلْمَوْتِ وَ اَلْعَفْوَ عِنْدَ اَلْحِسَابِ
عَظُمَ اَلذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ اَلتَّجَاوُزُ ٧٩مِنْ عِنْدِکَ
یَا أَهْلَ اَلتَّقْوَى وَ یَا أَهْلَ اَلْمَغْفِرَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اَللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ اِبْنُ عَبْدِکَ وَ اِبْنُ أَمَتِکَ ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ
وَ أَنْتَ مُنْزِلُ اَلْغِنَى وَ اَلْبَرَکَهِ عَلَى اَلْعِبَادِ قَاهِرٌ ٨٠مُقْتَدِرٌ أَحْصَیْتَ أَعْمَالَهُمْ وَ قَسَمْتَ أَرْزَاقَهُمْ
وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوَانُهُمْ خَلْقاً ٨١مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ
لاَ یَعْلَمُ اَلْعِبَادُ عِلْمَکَ وَ لاَ یَقْدِرُ اَلْعِبَادُ قَدْرَکَ ٨٢وَ کُلُّنَا فَقِیرٌ ٨٣إِلَى رَحْمَتِکَ فَلاَ تَصْرِفْ عَنِّی وَجْهَکَ
وَ اِجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِی خَلْقِکَ فِی اَلْعَمَلِ وَ اَلْأَمَلِ وَ اَلْقَضَاءِ وَ اَلْقَدَرِ
اَللَّهُمَّ أَبْقِنِی خَیْرَ اَلْبَقَاءِ وَ أَفْنِنِی خَیْرَ اَلْفَنَاءِ عَلَى مُوَالاَهِ أَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِکَ وَ اَلرَّغْبَهِ إِلَیْکَ
وَ اَلرَّهْبَهِ مِنْکَ وَ اَلْخُشُوعِ وَ اَلْوَفَاءِ وَ اَلتَّسْلِیمِ لَکَ وَ اَلتَّصْدِیقِ بِکِتَابِکَ وَ اِتِّبَاعِ سُنَّهِ رَسُولِکَ –
اَللَّهُمَّ مَا کَانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَهٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ خُیَلاَءَ
أَوْ رِیَاءٍ أَوْ سُمْعَهٍ أَوْ شِقَاقٍ أَوْ نِفَاقٍ أَوْ کُفْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیَانٍ أَوْ عَظَمَهٍ أَوْ شَیْءٍ لاَ تُحِبُّ
فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِی مَکَانَهُ إِیمَاناً بِوَعْدِکَ وَ وَفَاءً بِعَهْدِکَ وَ رِضًا بِقَضَائِکَ
وَ زُهْداً فِی اَلدُّنْیَا وَ رَغْبَهً فِیمَا عِنْدَکَ وَ أَثَرَهً وَ طُمَأْنِینَهً وَ تَوْبَهً نَصُوحاً أَسْأَلُکَ ذَلِکَ یَا رَبَّ اَلْعَالَمِینَ
إِلَهِی أَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصَى وَ مِنْ کَرَمِکَ وَ جُودِکَ تُطَاعُ فَکَأَنَّکَ لَمْ تُعْصَ
وَ أَنَا وَ مَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکَّانُ أَرْضِکَ فَکُنْ عَلَیْنَا بِالْفَضْلِ جَوَاداً وَ بِالْخَیْرِ عَوَّاداً یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ
وَ صَلَّى اَللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلاَهً دَائِمَهً لاَ تُحْصَى وَ لاَ تُعَدُّ وَ لاَ یَقْدِرُ قَدْرَهَا غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ اَلرَّاحِمِینَ .
[1] ) سوره البقره، آیه 185.
دعای شب آخر شعبان و شب اول رمضان (بلدالامین)
قَالَ السَّیِّدُ ابْنُ بَاقِی رَحِمَهُ اللَّهُ وَ یَنْبَغِی أَنْ یُدْعَى هَاهُنَا بِدُعَاءٍ آخَرَ لَیْلَهً مِنْ شَعْبَانَ وَ أَوَّلَ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ مَرْوِیٌّ عَنِ الصَّادِقِ ع
سید بن باقی رحمه الله گفت که این دعای آخر ماه شعبان و شب اول ماه رمضان است که از امام صادق علیه السلام روایت شده است:
اللَّهُمَّ إِنَّ هَذَا الشَّهْرَ الْمُبَارَکَ الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ
وَ جُعِلَ هُدىً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدى وَ الْفُرْقانِ
قَدْ حَضَرَ فَسَلِّمْنَا فِیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنَا وَ تَسَلَّمْهُ مِنَّا فِی یُسْرٍ مِنْکَ وَ عَافِیَهٍ
یَا مَنْ أَخَذَ الْقَلِیلَ وَ شَکَرَ الْکَثِیرَ اقْبَلْ مِنَّا الْیَسِیرَ
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تَجْعَلَ لِی إِلَى کُلِّ خَیْرٍ سَبِیلًا وَ مِنْ کُلِّ مَا لَا تُحِبُّ مَانِعاً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
یَا مَنْ عَفَا عَنِّی وَ عَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیِّئَاتِ
یَا مَنْ لَمْ یُؤَاخِذْنِی بِارْتِکَابِ الْمَعَاصِی عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ یَا کَرِیمُ
إِلَهِی وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ وَ زَجَرْتَنِی عَنْ مَحَارِمِکَ
فَلَمْ أَنْزَجِرْ فَمَا عُذْرِی فَاعْفُ عَنِّی یَا کَرِیمُ عَفْوَکَ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ الرَّاحَهَ عِنْدَ الْمَوْتِ وَ الْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسَابِ عَظُمَ الذَّنْبُ
مِنْ عَبْدِکَ فَلْیَحْسُنِ التَّجَاوُزُ مِنْ عِنْدِکَ یَا أَهْلَ التَّقْوَى وَ یَا أَهْلَ الْمَغْفِرَهِ عَفْوَکَ عَفْوَکَ
اللَّهُمَّ إِنِّی عَبْدُکَ وَ ابْنُ عَبْدِکَ وَ ابْنُ أَمَتِکَ ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ
وَ أَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنَى وَ الْبَرَکَهِ عَلَى الْعِبَادِ قَاهِرٌ مُقْتَدِرٌ أَحْصَیْتَ أَعْمَالَهُمْ وَ قَسَمْتَ أَرْزَاقَهُمْ
وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَهً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوَانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ لَا یَعْلَمُ الْعِبَادُ عِلْمَکَ
وَ لَا یَقْدِرُ الْعِبَادُ قَدْرَکَ وَ کُلُّنَا فَقِیرٌ إِلَى رَحْمَتِکَ فَلَا تَصْرِفْ عَنِّی بِوَجْهِکَ
وَ اجْعَلْنِی مِنْ صَالِحِ خَلْقِکَ فِی الْعَمَلِ وَ الْأَمَلِ وَ الْقَضَاءِ وَ الْقَدَرِ
اللَّهُمَّ أَبْقِنِی خَیْرَ الْبَقَاءِ وَ أَفْنِنِی خَیْرَ الْفَنَاءِ عَلَى مُوَالاهِ أَوْلِیَائِکَ وَ مُعَادَاهِ أَعْدَائِکَ وَ الرَّغْبَهِ إِلَیْکَ
وَ الرَّهْبَهِ مِنْکَ وَ الْخُشُوعِ وَ الْوَفَاءِ وَ التَّسْلِیمِ لَکَ وَ التَّصْدِیقِ بِکِتَابِکَ وَ اتِّبَاعِ سُنَّهِ رَسُولِکَ
اللَّهُمَّ مَا کَانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَکٍّ أَوْ رِیبَهٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ
أَوْ خُیَلَاءَ أَوْ رِیَاءٍ أَوْ سُمْعَهٍ أَوْ شِقَاقٍ أَوْ نِفَاقٍ أَوْ کُفْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیَانٍ أَوْ عَظَمَهٍ أَوْ شَیْءٍ لَا تُحِبُّ
فَأَسْأَلُکَ یَا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِی مَکَانَهُ إِیمَاناً بِوَعْدِکَ وَ وَفَاءً بِعَهْدِکَ وَ رِضًى بِقَضَائِکَ
وَ زُهْداً فِی الدُّنْیَا وَ رَغْبَهً فِیمَا عِنْدَکَ وَ أَثَرَهً وَ طُمَأْنِینَهً وَ تَوْبَهً نَصُوحاً
أَسْأَلُکَ ذَلِکَ یَا رَبَّ الْعَالَمِینَ إِلَهِی أَنْتَ مِنْ حِلْمِکَ تُعْصَى وَ مِنْ کَرَمِکَ وَ جُودِکَ تُطَاعُ
فَکَأَنَّکَ لَمْ تُعْصَ وَ أَنَا وَ مَنْ لَمْ یَعْصِکَ سُکَّانُ أَرْضِکَ
فَکُنْ عَلَیْنَا بِالْفَضْلِ جَوَاداً وَ بِالْخَیْرِ عَوَّاداً یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلَاهً دَائِمَهً لَا تُحْصَى وَ لَا تُعَدُّ وَ لَا یَقْدِرُ قَدْرَهَا غَیْرُکَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ