آخرین تحول اساسی که در فقه شیعی روی داده و موجب پیدایش مکتبی نو گردید تحریر و تنقیح اصولی و فقهی،و روش بسیار دقیق علمی شیخ مرتضی بن محمد امین انصاری (م 1281) بود که چهره فقه شیعه را به کلی دگرگون ساخت. شیخ انصاری مباحث اصول عملی اصول فقه را به میزانی شگرف تبسیط کرد و با موشکافیها و دقتهای بینظیر آن را به شکل فنی بسیار ظریف درآورد و بر اساس علمی مستحکم بنیاد نهاد .سپس فقه را به خصوص در مبحث معاملات بر همان روش اصولی تفریع نمود.نتیجتا مجموعه فقهی وی به شکلی چنان دقیقو ظریف درآمد که بالکل ناسخ ما سبق گردید.از این رو در بیشتر مباحثی که از شیخ انصاری بحثی مکتوب به جای مانده است نوشتهها و مآخذ پیشین در آن باب بالمره منسوخ است. مکتب شیخ انصاری تاکنون بر جوامع علمی شیعه حکمفرماست و با وجود پیدایش شخصیتهای بزرگ حقوقی در فقه شیعی،طرح کلی که وی پایه ریزی کرد تا به این روزگار تغییر نکرده و همچنان اساس کار فقه و اصول فقه شیعی است.کتابهای او مانند رسائل در اصول،مکاسب و کتابها و رسائل گوناگون در فقه همواره مورد مراجعه و بحث و تدریس است. مهمترین شاگردان و پیروان مکتب او که تاکنون جریان فقهی و حقوقی شیعی را رهبری کردهاند عبارتند از: حبیب الله بن محمد علی رشتی (م 1312) نگارنده الالتقاطاتمحمد حسن بن محمود حسینی،میرزای شیرازی (م 1312) رضا بن محمد هادی همدانی (م 1322) نگارنده مصباح الفقیهمحمد کاظم بن حسین خراسانی،آخوند (م 1329) نگارنده حاشیهای بر مکاسبمحمد کاظم بن عبد العظیم یزدی طباطبائی (م 1337) نگارنده العروه الوثقی و حاشیهای بر مکاسبمحمد تقی بن محب علی شیرازی (م 1338) نگارنده حاشیهای بر مکاسبعلی بن عبد الحسین ایروانی نجفی (م 1354) نگارنده حاشیهای بر مکاسبمحمد حسین بن عبد الرحیم نائینی (م 1355) عبد الکریم بن محمد جعفر حائری یزدی (م 1355) نگارنده کتاب الصلاهضیاء الدین محمد عراقی (م 1361) نگارنده شرح التبصرهمحمد حسین بن محمد حسن اصفهانی کمپانی (م 1361) نگارنده حاشیهای بر مکاسب. زمین در فقه اسلامی ص 72حسین مدرسی طباطبایی