«شیعه» در لغتبه معنی پیرو است و در اصطلاح به گروهی از مسلمانان گفته میشود که رهبری جامعه اسلامی را پس از درگذشت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم از آن حضرت علی علیه السلام و فرزندان معصوم او میدانند. به گواهی تاریخ، پیامبر گرامی صلی الله علیه و آله و سلم در طول حیات خود در موارد مختلف کرارا از فضایل و مناقب و نیز قیادت و رهبری علی علیه السلام پس از خویش سخن به میان میآورد.و این توصیهها و سفارشها سبب شده بود که طبق روایات مستند، در همان زمان پیامبر، گروهی دور علی علیه السلام را بگیرند و به نام شیعه علی علیه السلام شناخته شوند. این گروه پس از رحلت پیامبر بر همان عقیده پیشین خود باقی ماندند و مصلحت اندیشیهای فردی و گروهی را بر تنصیص رسول خدا در باب رهبری مقدم نداشتند، وچنین بود که گروهی در عصر رسول خدا و پس از درگذشت او به نام شیعه معروف شدند. به این مطلب در گفتار نویسندگان ملل و نحل نیز اشاره و تصریح شده است. نوبختی (متوفای 310ه) مینویسد: شیعه به کسانی گفته میشود که در زمان رسول خدا و پس از او، علی علیه السلام را به امامت و خلافت پذیرفته و از دیگران گسسته و به او پیوستهاند».(1) ابوالحسن اشعری میگوید: علت آنکه این گروه را شیعه میگویند آن است که اینان علی را پیروی کرده و او را بر دیگر صحابه مقدم میدارند.(2) شهرستانی مینویسد: شیعه کسانی هستند که از علی علیه السلام بالخصوص پیروی کرده و به امامت و خلافت او از طریق نص و وصیت قائل شده‌اند.(3) بنابر این شیعه، تاریخی جز اسلام، و سرآغازی جز مبدا پیدایش اسلام ندارد، و در حقیقت، اسلام و تشیع دو رویه یک سکه یا دو نیمرخ از یک چهرهاند که در یک زمان متولد شده‌اند. در اصل هشتاد و ششم خواهد آمد که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در نخستین روزهای دعوت آشکار خود، بنی هاشم را جمع کرد و خلافت و وصایت علی را به آنان اعلان نمود، و پس از آن نیز در مراحل مختلف، بخصوص در روز غدیر خلافت اورا رسما اعلام داشت. آری، تشیع نه زاییده تبانی اهل سقیفه و نه فراورده حوادث دوران قتل عثمان و دیگر افسانهها است، بلکه این خود پیامبر گرامی بود که با رهنمودهای آسمانی مکرر خویش، بذر تشیع را برای اولین بار در دل صحابه غرس نمود و به مرور زمان آن را رشد داد و جمعی از اصحاب کبار چون سلمان و اباذر را شیعه نامید. مفسران اسلامی در تفسیر آیه ;ژخ÷;ژخ÷ان الذین آمنوا وعملوا الصالحات مقصود از این آیه علی و شیعیان اوست.(4) اولئک هم خیرالبریه››( بینه/7) نقل کردهاند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در تواریخ نام شیعیان علی علیه السلام از صحابه و تابعین که به خلافتبلا فصل او پس از پیامبر اکرم معتقد بودند آمده است که ذکر اسامی آنان در این مختصر نمیگنجد. تشیع به مفهوم یادشده، وجه مشترک میان کلیه شیعیان جهان است که بخشی عظیم از مسلمانان گیتی را تشکیل میدهند.شیعیان در طول تاریخ اسلام دوشادوش سایر مذاهب اسلامی در گسترش اسلام سهم عظیمی را ایفا کردهاند: علوم مختلف را پیریزی، دولتهای مهمی را پایهگذاری، و شخصیتهای بسیار برجسته علمی و ادبی و سیاسی را تقدیم جامعه بشریت کردهاند، و اینک نیز در اکثر نقاط جهان حضور دارند. پینوشتها1. فرق الشیعه، ص17.2. مقالات الاسلامیین:1/65.3. ملل و نحل:1/131.4. الدر المنثور:8/589، به نقل از جابر بن عبد الله، ابن سعید خدری، ابن عباس و علیعلیه السلام. منشور عقاید امامیه صفحه 149استاد جعفر سبحانی