اهل کتاب
اهل کتاب به معنای صاحبان کتاب آسمانی و پیروان ادیان الهی است. یهود و نصارا، مصداق روشن اهل کتاب از منظر قرآن اند و تورات و انجیل، کتاب آسمانی آنان است. اگر اهل کتاب مصداق دیگری داشت، باید از کتاب آسمانی سومی نیز در کنار تورات و انجیل یاد می شد. مورد خطاب بودن یهود و نصارا یا یکی از آن دو در همه کاربردهای اهل کتاب نیز مدعای یاد شده را تأیید می کند.(1) اهل کتاب بودن صایئیان و مجوسیان هیچ مستند قرآنی ندارد و فقط یادکرد آنان در کنار یهود و نصاراست که چنین پنداری را پدید آورده است.(2) قرآن به رغم همه دشمنی های اهل کتاب یا اسلام و مسلمانان، ضمن رعایت احترام و جدا کردن صف آنان از بت پرستان، اصل دین و کتاب آسمانی آنان را تأیید(3) و با جدا کردن صف حق جویان از گمراهان اهل کتاب، ایمان و صفات نیک دسته ای را می ستاید و کفر و عناد و صفات زشت گروهی دیگر را نکوهش می کند.(4) بنا بر آیات قرآن، صالحان اهل کتاب سرانجام اهل نجات بوده، به عذاب الهی گرفتار نخواهند شد؛ اما از صریح آیاتی دیگر کیفر اخروی کفرپیشگان آنان به دست می آید.(5)
___________________
1. نساء: 153؛ مائده: 66-65؛ حشر: 11.
2. حج: 17.
3. آل عمران: 65.
4. آل عمران: 114-110؛ طبری، جامع البیان، مج5، ج7، ص4ـ5؛ طریحی، مجمع البحرین، ج3، ص522ـ523؛ طوسی، التبیان، ج1، ص349؛ طبرسی، مجمع البیان، ج1، ص314؛ المیزان، ج4، ص375.
5. بقره: 62؛ مائده: 69؛ مکارم شیرازی، نمونه، ج4، ص204.