آیا رویا می تواند با حقایق و حوادث آینده ارتباطی داشته باشد؟
رؤیاها چند گونه است، تنها یک بخش از آن است که «رؤیاى صادقه» نام دارد و کلیدى است براى کشف بعضى از حقایق آینده. این عقیده مورد تأیید قرآن است و با تجربه و مصادیق بسیاری نیز ثابت شده است. البته خواب به تنهایى، نمی تواند به عنوان یک منبع معرفت تلقّى گردد.
ممکن است بعضى سوال کنند که آیا ارتباط رویاها با حوادث آینده می تواند جنبه علمی داشته باشد؟
جمعى به پیروى از فروید روانشناس معروف معتقدند خواب ها تفسیرى جز ارضاى تمایلات واپس زده و سر کوفته ندارند؛ که با تغییر و تبدیل هایى براى فریب «من» به عرصه خود آگاه ذهن روى می آورند. یا به تعبیر دیگر آنچه در ضمیر باطن به صورت یک میل ارضا نشده پنهان گردیده است در حالت خواب براى یکنوع اشباع تخیّلى به مرحله خود آگاه روى می آورد؛ گاه بدون تعبیر منعکس می شود ـ همانند عاشقى که محبوب از دست رفته خود را در خواب مشاهده می کند ـ و گاه تغییر صورت می دهد و به شکل مناسبى منعکس می گردد که در این صورت نیاز به تعبیر دارد.
البته این یک فرضیه بیش نیست و در واقع آنها هیچ دلیلى براى این سخن ندارند. ممکن است قسمتى از خواب ها چنین باشد، ولى این ادّعا که همه خواب ها چنین است کاملا فاقد دلیل و برهان است.(1)
ما شک نداریم که رویاها چند گونه است؛ تنها یک بخش از آن است که رویاى صادقه نام دارد و کلیدى است براى کشف بعضى از حقایق. ما این عقیده را در درجه اوّل از قرآنکه وحى الهى است گرفته ایم، و در درجه بعد از تجربیاتى که در این زمینه صورت گرفته.
منظور از تجربیات حکایت هاى بى ماخذ نیست؛ بلکه منظور حوادثى است که دقیقاً براى افراد بزرگ و شناخته شده اى در عصر ما یا قبل از عصر ما واقع شده و در کتاب هاى خود نوشته اند که در تفسیرنمونه در جلد نهم نمونه هاى روشنى از آن را آورده ایم.
ضمناً خواب را به تنهایى به عنوان یک منبع معرفت نمی توان تلقى کرد؛ و به همین دلیل می گویند: «خواب حجیت ندارد؛ بلکه باید قرائن و شواهد روشن و انکار ناپذیرى از خارج به آن ضمیمه شود تا بتواند مدرک شود».(2)
پی نوشت: (1). دانشمندان امروز حتى در این که منشأ خود خواب (نه رؤیا و خواب دیدن) چیست هنوز به نتیجه روشنى نرسیده اند که آیا واقعاً بر اثر یک عامل فیزیکى انسان به خواب می رود، یا یک عامل شیمیایى و یا هر دو، و یا یک سیستم فعالیت عصبى است. جایى که اصل مسأله خواب هنوز به صورت یک معمّا است؛ چگونه می توان انتظار داشت که موضوع رؤیا که به مراتب از آن پیچیده تر است حل شده باشد.
(2). گرد آوری از کتاب: پیام قرآن، مکارم شیرازی، ناصر، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1386 شمسی، چاپ: نهم، ج 1، ص 279.