شرح دعای روز هفدهم ماه رمضان از آیت الله مجتهدی (ره)
اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْأَعْمَالِ وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَی التَّفْسِیرِ
وَ السُّؤَالِ یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین [1]
اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْأَعْمَالِ؛ خدایا در ماه رمضان مرا به اعمال صالح راهنمایی کن
نه این که فقط بخورم و بخوابم؛ طوری باشم که اهل سحر باشم؛ دعای افتتاح بخوانم، دعای سحر بخوانم؛ این طور نباشد که دعا ها را از رادیو و … گوش کنیم؛ بلکه باید خودمان دعاها را بخوانیم.
دعای ابوحمزه ثمالی در قنوت نماز وتر
واعظی در قم به نام میرزا محمد تقی اشراقی بود؛ ایشان از قول والدشان نقل می کرد؛ که سحردر نجف اشرف هفتاد تن از علما را دیدم که دعای ابوحمزه ثمالی را از حفظ در قنوت نماز وتر می خواندند آن هم با حالت گریه. لذا سعی کنید دعا ها را خودتان بخوانید و سعی کنیم اهل عمل باشیم ، در قدیم حرف با عمل توام بود اما الان فقط حرف است و شنیدن.
توصیه به اهل منبر
اهل منبر باید کلمات اهل بیت (ع) را برای مردم بیان کنند و «قال الصادق» و «قال الباقر» بگویند؛ نه اینکه تمامی مطالب منبر مسایل سیاسی، روزنامه و … شود، محور اصلی مباحث و تعالیم اهل بیت (ع) باشد.
خدایا در ماه رمضان به اتیان اعمال صالح یاریم کن؛ توفیق بده اهل قرائت قرآن باشم که یکی از اعمال صالح تلاوت قرآن است؛ بهترین چیز ها تلاوت قرآن است که زنگار دل را از بین می برد، مخصوصا در سحرها مقید باشید دو؛ سه صفحه قرآن بخوانید [2]؛ استغفار هم زنگ دل را می برد، دست بر سر یتیم بکشی هم زنگ دل را از بین می برد. [3]
وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ؛ خدایا احتیاجات مرا برآورده کن و هر آرزوی شرعی که دارم برای من مستجاب کن.
شرط قبولی دعا و برآورده شدن آرزوهای تو این است که امیدت فقط به خدا باشد و اگر دلت به جای دیگر گرم باشد و امیدت به دیگری بود. بدان که حاجتت برآورده نمی شود [4]؛
دعای تو زمانی مستجاب می شود که از همه نا امید بشوی؛ و آن وقت؛ زمان استجابت دعای توست.
دستور العمل توسل به حضرت نرجس خاتون
برای برآورده شدن حاجاتتان توسل به اهل بیت (ع) داشته باشید؛ مخصوصا به حضرت نرجس خاتون (س) مادر امام زمان (عج)، حدود سی الی چهل سال قبل یکی از اولیاء الهی این مطلب را به من آموختند و به هر کسی که گفته ام از توسل به حضرت نرجس خاتون (سلام الله علیها) نتیجه گرفته اند.
شخصی بود که اهل فرزند نمی شد، من به او گفتم که یک ختم قرآن هدیه به روح نرجس خاتون داشته باشد که ایشان هم عمل کردند و خواندند و صاحب اولاد شد.
و ایشان مادر ولی وقت است، اگر شما به ایشان متوسل شوید و مادر با امام زمان (عج) در میان بگذارد که فلانی به من متوسل شده است و حاجت خواسته است، حضرت هم درخواست مادر بزرگوارشان را رد نمی کند و این توسل بسیار راهگشا و مجرب است و سرعت در اجابت، از خصوصیات توسل به حضرت نرجس خاتون می باشد.
خاطره
به یاد دارم که پول زیادی همراه من بود و به قم می بردم، تا خدمت آیت الله تبریزی تحویل دهم و پول هم داخل یک کیسه بود ؛ وقتی به قم رسیدیم به کیسه توجه کردم دیدم که خالی است و از پول های داخل آن خبری نیست، من هزار تا صلوات نذر مادر امام زمان کردم ؛ در همان شب شخصی پول را برای من آورد.
یَا مَنْ لاَ یَحْتَاجُ إِلَی التَّفْسِیرِ وَ السُّؤَالِ؛ ای خدایی که احتیاج نداری که من حاجتم را برای تو تفسیر و شرح کنم،
چرا که خداوند عالم است به گرفتاری و مشکل من، نه تنها خداوند نیاز به شرح و تفسیر حاجاتمان ندارد، بلکه ائمه (ع) هم همینطور هستند چراکه عالم به حاجات و دعا های ما می باشند. خدایا برای برآورده کردن حاجات ما، حتی احتیاج به شنیدن درخواست ما نداری کسانی که از تو درخواستی هم ندارند تو کار آنها را راه می اندازی، در دعای ماه رجب می خوانید که:
« یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ سَأَلَهُ یَا مَنْ یُعْطِی مَنْ لَمْ یَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ یَعْرِفْهُ تُحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَهً » [5] ای خدایی که اعطاء می کنی حاجات کسانی را که از تو درخواست می کنند و بجا می آوری حاجات کسانی را که از تو درخواست نکرده اند و تو را نمی شناسند!
یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الْعَالَمِینَ
چرا تو احتیاج به تفسیر و توضیح حاجات بندگانت نداری، برای اینکه تو عالم هستی به هر امری که در دل بندگانت است، تو با خدای خود باش تا خدا کارت را درست بکند.
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِین
خدایا درود بفرست بر محمد و خاندان طاهر و پاک او
[1] – بحارالأنوار ج : 95 ص : 47
اللَّهُمَّ اهْدِنِی فِیهِ لِصَالِحِ الْأَعْمَالِ وَ اقْضِ لِی فِیهِ الْحَوَائِجَ وَ الْآمَالَ یَا مَنْ لَا یَحْتَاجُ إِلَی التَّفْسِیرِ وَ السُّؤَالِ یَا عَالِماً بِمَا فِی صُدُورِ الصَّامِتِینَ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّاهِرِینَ
[2] – -« ارشاد القلوب-ترجمه رضایی ج 1 ص 191 »
رسول خدا فرمود که همانا این دلها زنگار میگیرد همان طوری که آهن زنگار میگیرد و همانا جلای دلها بخواندن قرآنست
[3] – رک: «نصایح ص 219» ؛ آیت الله مشکینی؛ ترجمه احمد جنتی
پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ): پنج چیز دل را صفا دهد و سختی قلب را برطرف کند: همنشینی علما، دست به سر یتیم کشیدن، نیمه شب استغفار کردن، و کم خوابیدن شب و روزه
[4] – رک؛ کافی ج : 2 ص : 66
الْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ مُعَلَّی بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِی عَلِیٍّ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحَسَنِ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ قَالَ کُنَّا فِی مَجْلِسٍ نَطْلُبُ فِیهِ الْعِلْمَ وَ قَدْ نَفِدَتْ نَفَقَتِی فِی بَعْضِ الْأَسْفَارِ فَقَالَ لِی بَعْضُ أَصْحَابِنَا مَنْ تُؤَمِّلُ لِمَا قَدْ نَزَلَ بِکَ فَقُلْتُ فُلَاناً فَقَالَ إِذاً وَ اللَّهِ لَا تُسْعَفُ حَاجَتُکَ وَ لَا یَبْلُغُکَ أَمَلُکَ وَ لَا تُنْجَحُ طَلِبَتُکَ قُلْتُ وَ مَا عَلَّمَکَ رَحِمَکَ اللَّهُ قَالَ إِنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع حَدَّثَنِی أَنَّهُ قَرَأَ فِی بَعْضِ الْکُتُبِ أَنَّ اللَّهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یَقُولُ وَ عِزَّتِی وَ جَلَالِی وَ مَجْدِی وَ ارْتِفَاعِی عَلَی عَرْشِی لَأَقْطَعَنَّ أَمَلَ کُلِّ مُؤَمِّلٍ [مِنَ النَّاسِ ] غَیْرِی بِالْیَأْسِ وَ لَأَکْسُوَنَّهُ ثَوْبَ الْمَذَلَّهِ عِنْدَ النَّاسِ وَ لَأُنَحِّیَنَّهُ مِنْ قُرْبِی …
ترجمه:
از جمله وحی هایی که خدای تعالی به یکی از پیامبرانش فرمود این بود که قسم به عزت و جلالم! آرزوی هر آرزوکننده به غیر خودم را قطع می کنم به اینکه او را مایوس کنم و او را پیش مردم لباس خواری بپوشانم و از گشایش و فضل خود دورش نمایم. آیا بنده ام غیر مرا در سختیها امید دارد در صورتی که سختیها در دست من است و آیا امید به غیر من دارد در حالی که من بی نیاز و جوادم و کلیدهای درهای بسته شده در دست من است و درم برای دعاکننده ها باز است …
[5] – بحارالأنوار ج : 95 ص : 390 ؛ مفاتیح الجنان از دعای ماه رجب
شرح دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان از جواد محدثی
أَللّـهُمَّ اهْدِنى فیهِ لِصالِحِ الاَْعْـمالِ وَ اقْـضِ لى فیهِ الْحَـوآئِجَ وَ الآمـالَ یا مَنْ لایَحْتاجُ اِلَى التَّفْسیرِ
وَ السُّؤالِ یا عالِماً بِما فى صُـدُورِ الْعالَـمینَ صَلِّ عَلى مُحَـمَّدٍ وَ آلِهِ الطّاهِـرینَ.
فرازهای این دعا عبارت است از:
عمل صالح
درسی از خداشناسی
عمل صالح چیست؟
خواسته نخستین امروز، راه یابى به «اعمال صالح» است.
«صالحات»، یعنى کارهاى خوب، شایسته، بجا، مفید و مؤثّر.
هر عمل خوبى، صالح نیست. اعمال خوبِ رو به نتیجه، «صالحات» است. عمل صالح آن است که فرد و اجتماع را براى رسیدن به سعادت، آماده و نزدیک کند.
عمل صالح چند خصوصیت دارد:
1 ـ از «ایمان»، هرگز جدا نیست.
2 ـ حرکت و کارى است که آگاهانه و از روى شعور و ادراک باشد.
3 ـ جهت خدایى دارد و به قصد تقرب به خدا انجام می گیرد.
4 ـ اثربخش است و لغو و بیهودگى در آن نیست.
5 ـ درحدّ قدرت و امکانات عمل کننده است.
6 ـ متناسب، بموقع و شایسته است (یعنى در رابطه با نیازها وشرایط خاص زمانى ومکانى، انتخاب وعمل می شود).
7 ـ جهت اجتماعى و رنگ خدایى دارد، یعنى از خود محورى و خودخواهى دور است و در جهت اجتماع و در راه خداست.
پس، ایمان حقیقى، با شناخت نیازها، امکانات، وسایل کار، جهت، ارزیابى موقعیّت، «عمل صالح» را نتیجه می دهد که سودمند و بجا باشد و با در نظر گرفتن «اولویّت»ها انجام گیرد.
آنچه در «عمل اسلامی» ارزش آفرین است، زمینه عمل، انگیزه و چهارچوب آن و نیّت است، نه تنها منافع و سود حاصل از آن.
خدا باید بصیرت دهد تا کار بجا وشایسته انجام دهیم.
و ما را امروز، به «عمل صالح»، «هدایت» کند.
خواسته بعد، برآورده شدن حاجتها و تأمین نیازها و تحقّق آمال و آرزوهاست. تأمین این خواسته هم از قدرت لایزال الهى برمی آید.
درسى از خداشناسى
دو نیاز و خواسته امروز را از خداوند خواسته ایم.
در دعاى امروز، به دو صفت از اوصاف پروردگار اشاره شده است، که معرفت آموز است. هر دو صفت، در زمینه «آگاهى» خداست.
هم به نیازمان آگاهست، هم به رازهاى نهفته درون سینه هامان.
در دعا کردن و حاجت خواستن، در ارتباط با خدا، نیازى به گفتن نیست، امّا خواستن ما مطلوب اوست.
خداوند، آن قدر کریم است که حاجتى به سؤال نیست. و چنان آگاه، که نیازى به شرح و تفصیل نیست.
او زبان حالمان را می داند، و زبان قالمان را هم می شنود، و از راز سینه مان هم آگاه است.
در دعایى داریم:
«إلهى… کَفى عِلمُک عَنِ المَقال، وَکَفى کَرَمُک عَنِ السُّؤال».
مهمّ آن است که در محور حقّ، حرکت کنیم و در شعاع «ولایت اللّه » قرار گیریم،
آنگاه… کارها خود، رو به راه است و نظر خداوند، دستگیر سالکان.
به گفته خواجه عبداللّه انصارى:
«الهى!… ابوجهل را از کعبه می آرى و ابراهیم را از بتخانه.
چون کار به عنایتست، چه جاى بهانه؟!…
ما را هم از دوستان شُمر،… نه بیگانه»!
وقتى سر و کارمان با چنین خدایى است که:
هم نامه نانوشته می خواند، هم رازهاى نهفته می داند،
هم از نیّت ها و خلجانات ذهنى و خاطرات قلبى آگاهى دارد،
این شناخت، تعهّدزا و عمل آفرین است، چرا که جهان، جهان حساب است و آخرت، «یوم الدّین» و روز جزاست،
بهشتیان، با رهتوشه عمل صالح به بهشت می روند.
و دوزخیان، با بار گناه، راهى جهنم می شوند.
پس باید از خدا خواست که حاجتمان را برآورد، و آمالمان را تحقّق بخشد و به انجامِ «اعمال صالح» توفیقمان داده، هدایتمان کند.