چه کنیم تا مورد شفاعت امامان طاهر(ع) و شهدا قرار بگیریم؟
شفاعت داراى شرایط و حدودى است که مهم ترین آنها بر اساس آیات و روایات عبارت است از: ایمان به خدا و اطاعت از اهل بیت(ع) و اعتقاد به امامت امامان معصوم(ع) و باید توجه داشت که دوستى اهل بیت(ع) بدون اطاعت از آنها و اعتقاد به امامت آنها ثمرى درباره شفاعت ندارد؛ چرا که حقیقت دوستى زمانى تحقق می پذیرد که اطاعت را در پى داشته باشد و در غیر این صورت نمی توان نام آن را به حقیقت «حب» دانست.
اهل بیت(ع) در دنیا با هدایت انسان ها، آنها را از سرانجام بد کارهایشان رها می سازند؛ به عبارت دیگر پیروان اهل بیت در قیامت زیر پرچم نجات اهل بیت(ع) قرار می گیرند و این در حقیقت تجلى همان پیروى است که در دنیا از آنها داشته اند. افزون بر این رحمت و مغفرت الهى که هدایت نیز جزو آن است، همان طور که در دار دنیا توسط پیامبران و اولیاء الهى به مردم می رسد، در آخرت نیز به واسطه آنها به مردم می رسد، ولى در آخرت تنها کسانى می توانند از خوان گسترده رحمت و مغفرت الهى استفاده کنند که شرایط لازم را در دنیا براى خود فراهم کرده باشند. به دیگر سخن رحمت و مغفرت الهى چه در دنیا و چه در آخرت گسترده است، ولى شرط بهره بردن از رحمت و مغفرت خدا در آخرت، بهره مند شدن از رحمت خدا در دنیا است و چنان که ذکر شد، هدایت پذیرى و اطاعت از اهل بیت(ع)، از بزرگ ترین رحمت هاى پروردگار در دنیاست.
در آخرت، شهید از چه کسانى شفاعت می نماید؟ آیا شفاعت او قبول می شود؟ آیا شفاعت او شامل مادر یا مادربزرگش می شود؟
از روایات فراوان استفاده می شود که چند گروه در قیامت می توانند شفاعت کنند و خداوند بلند مرتبه، به خاطر آنها شفاعت شونده را مورد عفو و بخشش قرار می دهد. یکى از آنها شهداى والا مقام هستند.
طبق حدیثى پیامبراکرم(ص) فرمود: یشْفَعُ الشَّهِیدُ فِى سَبْعِینَ اِنساناً مِنْ اَهْلِ بَیتِهِ؛ شفاعت شهید در مورد هفتاد نفر از خانواده اش پذیرفته می شود.[32]
در حدیثى دیگر می خوانیم که: شفاعت آنها درباره هفتاد هزار نفر پذیرفته می شود. به هر حال در این که شهید شفاعت می کند حرفى نیست، کلام در این است که از چه کسى شفاعت می کند؟[33]
آیا از افراد به خصوص شفاعت می کند؟ یا فرقى نمی کند که چه کسى باشد؟
با بررسى آیات و روایات به دست می آید که شفاعت شونده شرایط و قیودى دارد که بدون تحقق آنها، شفاعت امکان ندارد؛ مثلا طبق آیه 28 سوره انبیاء (وَ لا یشْفَعُونَ اِلاّ لِمَنِ ارْتَضى)؛ کسى مورد شفاعت قرار می گیرد که داراى مقام ارتضاء باشد. یعنى کسى که مورد توجه خداوند متعال است و از او راضى و خشنود می باشد. روشن است خداوند از کسى خشنود است که ارتباط خود را با خدا و اولیا الهى به طور کلى قطع نکرده باشد، بلکه به خاطر داشتن ایمان و اعتقاد راستین و انجام اعمال صالحه پیوند خود را با خدا و اولیائش محفوظ می دارد، هر چند که مرتکب گناه هم شده باشد و یا طبق آیه 87 سوره مریم شخصى می تواند مشمول شفاعت شود که داراى عهد الهى باشد:
(لایمْلَکُون الشَّفاعَهِ اِلاّ مَنِ اتَّخَذَ عِنْدَالرَّحمنِ عَهْداً)؛ [آنان] اختیار شفاعت را ندارند، جز آن کس که از جانب [خداى]رحمان پیمانى گرفته است. هر گونه رابطه با خداوند متعال و همین طور ارتباط با مکتب اولیاى حق و هر گونه انجام اعمال صالحه را عهد الهى گویند. بنابراین مفهوم آیه این است که هر کسى که مؤمن باشد و آثار ایمان در تمام برنامه زندگیش آشکار باشد، لیاقت شفاعت را دارد. همین طور شرایط دیگرى که ذکر کرده اند. در نتیجه شهید تنها به آن فرد از خانواده خود شفاعت می کند، که ارتباط با خدا و پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) دارد و به اندازه توان، اوامر الهى را انجام، و نواهى او را ترک می کند، امّا در عین حال لغزش هایى هم از او سرزده است، نه آن فردى که به طور کلى پیوند خود را از خدا و اولیائش بریده است و غرق گناه و معصیت می باشد.[34]
—————
[32] تفسیر نمونه، ج 25، ص 258 به نقل از سنن ابى داود، ج 2، ص 15.
[33] بحارالأنوار، ج 100، ص 14.
[34] براى اطلاع بیشتر ر.ک: تفسیر نمونه، ج 13، ص 135 و 136 و ص 390 و 391.