دعای یا من تحل در دفع شدائد (مفاتیح الجنان)
دهم: کفعمی در کتاب «مصباح» دعایى نقل کرده و فرموده است: سیّد ابن طاووس این دعا را براى ایمن شدن از ستم سلطان و نزول بلا و چیرگى دشمنان و ترس و تنگدستى و دلتنگى ذکر کرده، و آن از دعاهاى صحیفه سجّادیه است، پس هرگاه از زیان آنچه ذکر شد در هراس بودى آن را بخوان.و دعا این است:
یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ وَ یَا مَنْ یُفْثَأُ بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ
اى آنکه گرفتاریهاى سخت تنها به وسیله او بازگردد،اى آنکه تیزى تیغ دشواری ها به او درهم شکسته شود،
وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ المَخْرَجُ إِلَى رَوْحِ الْفَرَجِ ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ
اى آنکه بیرون آمدن از رنجها و راه یافتن به سوى عرصه گشایش تنها از او درخواست گردد،در برابر توانایىات سختیها رام شد،
وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِکَ الْأَسْبَابُ وَ جَرَى بِقُدْرَتِکَ الْقَضَاءُ وَ مَضَتْ عَلَى إِرَادَتِکَ الْأَشْیَاءُ
و به لطف اسباب و وسائل فراهم گشت، و به نیرویت قضا جارى شد،و امور براساس اراده ات گذرد،
فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُؤْتَمِرَهٌ وَ بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَهٌ أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ
پس اشیاء تنها نه به گفتارت بلکه به ارادهات فرمان پذیرند، و تنها به ارادهات قبل از نهى کردنت باز داشته اند،
وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ لا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلا مَا دَفَعْتَ وَ لا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلا مَا کَشَفْتَ
تنها تو براى رفع گرفتاریها خوانده شدى،و در بلاهاى سخت پناهگاهى، چیزى از آن بلاهاى سخت دفع نگردد جز آنچه تو دفع کردى، و چیزى از آن گشوده نشود مگر آنچه تو گشودى
وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ وَ أَلَمَّ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ وَ بِقُدْرَتِکَ أَوْرَدْتَهُ عَلَیَّ
پروردگارم مشکلى به من رسیده که سنگینى اش مرا به زحمت انداخته است، و دشوارى بر من فرود آمده که به دوش کشیدنش مرا گرانبار نموده است آرى آن را تو به قدرت خویش بر من فرود آوردى،
وَ بِسُلْطَانِکَ وَجَّهْتَهُ إِلَیَّ فَلا مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ وَ لا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ وَ لا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ
و با نیرویت متوجّه من ساختى، پس از آنچه مرا در آن وارد کردى بیرون کننده اى نیست و از آنچه متوجه من نمودى بازگرداننده اى وجود ندارد و از آنچه تو بستى گشاینده اى نمی باشد
وَ لا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ وَ لا مُیَسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ وَ لا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ
و از آنچه تو گشودى کسى را یاراى بستن نیست و بر آنچه تو سخت گرفتى آسان کننده اى وجود ندارد و براى آنکه تو از یارى اش دریغ ورزیدى یاورى نیست،بر محمّد و خاندانش درود فرست،
وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ ،وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ
و در گشایش را پروردگارا به کرم و فضلت به روى من بگشا، و چیرگى اندوه را به نیروت از من برگیر،
وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا شَکَوْتُ وَ أَذِقْنِی حَلاوَهَ الصُّنْعِ فِیمَا سَأَلْتُ وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ رَحْمَهً
و مرا در آنچه از آن به تو شکایت نمودم خوشبینى عطا فرما،و شیرینى رفتارت را نسبت به آنچه از تو خواستم به من بچشان، و از پیشگاه خود مهر و گشایش گوارایى به من ببخش،
وَ فَرَجا هَنِیئا وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجا وَحِیّا وَ لا تَشْغَلْنِی بِالاهْتِمَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ
از نزد خود راه نجات فورى برایم قرار ده، و از محافظت در انجام واجبات،
وَ اسْتِعْمَالِ سُنَنِکَ [سُنَّتِکَ] فَقَدْ ضِقْتُ لِمَا نَزَلَ بِی
و به کار گرفتن احکامت در زندگى مرا غافل مساز
یَا رَبِّ ذَرْعا وَ امْتَلَأْتُ بِحَمْلِ مَا حَدَثَ عَلَیَّ هَمّا وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى کَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ
پروردگارا از مشکلى که بر من فرود آمده سخت به تنگ آمدم، و وجودم را به خاطر حادثهاى که برایم رخ داده اندوه فرا گرفته است، تنها تو توانایى براى برطرف ساختن آنچه به آن دچار شدم
وَ دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ فَافْعَلْ بِی ذَلِکَ وَ إِنْ لَمْ أَسْتَوْجِبْهُ مِنْکَ یَا ذَا الْعَرْشِ الْعَظِیمِ
و دفع آنچه در آن افتادم،پس به فضل خویش آن را برایم به انجام برسان،هرچند خود را سزاوار آن از سوى تو نمی دانم،اى صاحب عرش بزرگ،
[وَ ذَا الْمَنِّ الْکَرِیمِ فَأَنْتَ قَادِرٌ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ آمِینَ رَبَّ الْعَالَمِینَ]
و داراى نعمت کریمانه،تنها تو نیرومندى،اى مهربانترین مهربانان،دعایم را اجابت کن اى پروردگار جهانیان.
دعای یا من تحل در دفع شدائد (اقبال الاعمال)
الجزء الأول؛ أبواب أحکام شهر رمضان؛ الباب السابع فیما نذکره من زیادات فی اللیله الثالثه و یومها؛ فصل فیما یختص بالیوم الثالث من دعاء غیر متکرر
جلد اول، باب های احکام ماه رمضان؛ باب هفتم: اعمال شب و روز سوم ماه رمضان؛ فصل اول دعاها و اعمال مخصوص روز سوم رمضان (اولین دعا):
فَمِنْ ذَلِکَ دُعَاءُ الْیَوْمِ الثَّالِثِ مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ
از جمله دعاهای روز سوم از ماه رمضان عبارتند از:
یَا مَنْ تُحَلُّ بِهِ عُقَدُ الْمَکَارِهِ وَ یَا مَنْ یُفْثَأُ [یفل] بِهِ حَدُّ الشَّدَائِدِ
اى کسى که گره‌هاى ناخوشایندى‌ها به‌وسیله‌ى تو گشوده می‌شود، و اى کسى که تندى و تیزى سختى‌ها به تو آرام می‌گردد [شکسته می‌شود]،
وَ یَا مَنْ یُلْتَمَسُ مِنْهُ الْمَخْرَجُ إِلَى رَوْحِ [مَحَلِ] الْفَرَجِ ذَلَّتْ لِقُدْرَتِکَ الصِّعَابُ
و اى کسى که از تو راه بیرون آمدن به آسودگى و گشایش، ملتمسانه درخواست می‌شود. سختى‌ها در برابر قدرت تو خواراند
وَ تَسَبَّبَتْ بِلُطْفِکَ الْأَسْبَابُ وَ جَرَى بِطَاعَتِکَ الْقَضَاءُ وَ مَضَتْ عَلَى إِرَادَتِکَ الْأَشْیَاءُ
و سبب‌ها به لطف تو کارساز می‌شوند و سرنوشت حتمی به اطاعت از تو روان است و همه‌ى اشیا براساس اراده‌ى گذرا می‌گردند.
فَهِیَ بِمَشِیَّتِکَ دُونَ قَوْلِکَ مُؤْتَمِرَهٌ وَ بِإِرَادَتِکَ دُونَ نَهْیِکَ مُنْزَجِرَهٌ أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ
بنابراین، همه‌ى اشیا فرمانبر خواست تواند نه گفتارت و به اراده‌ى تو [از چیزهایى که نباید بکنند] خوددارى می‌کنند، نه نهى تو. تویى خدایى که براى امور مهمّ خوانده می‌شوى
وَ أَنْتَ الْمَفْزَعُ لِلْمُلِمَّاتِ [فِی الْمُلِمَّاتِ] لَا یَنْدَفِعُ مِنْهَا إِلَّا مَا دَفَعْتَ وَ لَا یَنْکَشِفُ مِنْهَا إِلَّا مَا کَشَفْتَ
و تویى پناهگاه همه در گرفتارى‌ها، و دفع نمی‌شود جز آنچه تو دفع نموده باشى و به کنار نمی‌رود مگر آنچه تو برطرف نموده باشى.
وَ قَدْ نَزَلَ بِی یَا رَبِّ مَا قَدْ تَکَأَّدَنِی ثِقْلُهُ وَ أَلَمَّ بِی مَا قَدْ بَهَظَنِی حَمْلُهُ وَ بِقُدْرَتِکَ أَوْرَدْتَهُ عَلَیَّ
اى پروردگار من، اکنون گرفتاریى بر من فرود آمده که سنگینى آن سخت آزارم می‌دهد و بلایى بر من نازل شده که حمل آن بر من سخت است و تو به قدرت خود آن را بر من وارد کرده‌اى
وَ بِسُلْطَانِکَ وَجَّهْتَهُ إِلَیَّ وَ لَا [فَلَا] مُصْدِرَ لِمَا أَوْرَدْتَ وَ لَا مُورِدَ لِمَا أَصْدَرْتَ وَ لَا صَارِفَ لِمَا وَجَّهْتَ وَ لَا فَاتِحَ لِمَا أَغْلَقْتَ
و به تسلّط خود آن را متوجه من کرده‌اى. از این‌رو، هرچه را تو وارد کرده‌اى نمی‌توان کنار راند و هرچه را تو کنار برانى نمی‌توان وارد کرد و هرچه را تو متوجه انسان کنى نمی‌توان برگرداند و هرچه را تو ببندى نمی‌توان گشود
وَ لَا مُغْلِقَ لِمَا فَتَحْتَ وَ لَا مُیَسِّرَ لِمَا عَسَّرْتَ وَ لَا مُعَسِّرَ لِمَا یَسَّرْتَ وَ لَا نَاصِرَ لِمَنْ خَذَلْتَ وَ لَا خَاذِلَ لِمَنْ نَصَرْتَ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
و هرچه را بگشایى نمی‌توان بست و هیچ چیز نمی‌تواند آنچه را تو سخت نموده‌اى آسان سازد و یا آنچه را که آسان نموده‌اى سخت کند و هیچ‌کس نمی‌تواند کسى را که تو شکست داده‌اى، یارى کند و یا کسى را که تو یارى کرده‌اى، شکست دهد. پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست-
وَ افْتَحْ لِی یَا رَبِّ بَابَ الْفَرَجِ بِطَوْلِکَ وَ اکْسِرْ عَنِّی سُلْطَانَ الْهَمِّ بِحَوْلِکَ
اى پروردگار من-و در گشایش را به بخشش خود به روى من بگشاى و تسلّط اندوه را به نیروى بازدارنده‌ات از من بشکن
وَ أَنِلْنِی حُسْنَ النَّظَرِ فِیمَا شَکَوْتُ وَ أَذِقْنِی حَلَاوَهَ الصُّنْعِ فِیمَا سَأَلْتُ وَ هَبْ لِی مِنْ لَدُنْکَ فَرَجاً [رَحْمَهً]
و مرا در آنچه به تو گله نمودم به نظر نیکى [که از تو امید دارم]نایل گردان و شیرینى نیکى خود را در آنچه از تو درخواست نمودم به من بچشان و از نزد خود گشایشى گوارا [و نزدیک]به من ارزانى دار.
هَنِیئاً [قَرِیباً] وَ اجْعَلْ لِی مِنْ عِنْدِکَ مَخْرَجاً وَحِیّاً وَ لَا تَشْغَلْنِی بِالاهْتِمَامِ عَنْ تَعَاهُدِ فُرُوضِکَ
[از نزد خود رحمتى به من ارزانى دار]و راه خروج سریع براى من قرار ده و از اهتمام به پاییدن واجبات و بکار زدن مستحباتت، به چیز دیگر مشغول مکن؛
وَ اسْتِعْمَالِ سُنَّتِکَ فَقَدْ ضِقْتُ [یَا رَبِ] لِمَا نَزَلَ بِی ذَرْعاً
زیرا [اى پروردگار من]، توان بلایى را که بر من فرود آمده است ندارم
وَ امْتَلَأْتُ بِمَا [بِحَمْلِ مَا] حَدَثَ عَلَیَّ هَمّاً وَ أَنْتَ الْقَادِرُ عَلَى کَشْفِ مَا مُنِیتُ بِهِ
و از [حمل]مصیبتى که براى من پیش آمده، از اندوه آکنده شده‌ام ولى تو می‌توانى مصیبتى را که بدان دچار شده‌ام برطرف نموده
و رخدادى را که در آن واقع شده‌ام، دفع کنى. وَ دَفْعِ مَا وَقَعْتُ فِیهِ فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ افْعَلْ بِی ذَلِکَ وَ إِنْ لَمْ أَسْتَوْجِبْهُ مِنْکَ یَا رَبِّ یَا ذَا الْعَرْشِ الْکَرِیمِ [الْعَظِیمِ]
پس بر محمّد و آل محمّد درود فرست و چنین کن اگرچه مستحق آن نباشم [اى پروردگار من]، اى صاحب عرش باکرامت
وَ السُّلْطَانِ الْعَظِیمِ [الْقَدِیمِ] یَا خَیْرَ مَنْ خَلَوْنَا بِهِ وَحْدَنَا وَ یَا خَیْرَ مَنْ أَشَرْنَا إِلَیْهِ بِکَفِّنَا
و فرمانروایى بزرگ [دیرینه]و اى بهترین کسى که با او خلوت و با دست به‌سوى او اشاره می‌کنیم.
نَسْأَلُکَ اللَّهُمَّ أَنْ تُلْهِمَنَا الْخَیْرَ وَ تُعْطِیَنَاهُ وَ أَنْ تَصْرِفَ عَنَّا الشَّرَّ وَ تَکْفِیَنَاهُ وَ أَنْ تَدْحَرَ عَنَّا الشَّیْطَانَ وَ تُبَعِّدَنَاهُ
خداوندا، از تو می‌خواهیم که خیر و خوبى را به ما الهام نموده و عطا کنى و شرّ را از ما بازداشته و کفایت کنى و شیطان را از ما رانده و دور کنى
وَ أَنْ تَرْزُقَنَا الْفِرْدَوْسَ وَ تُحِلَّنَاهُ وَ أَنْ تَسْقِیَنَا مِنْ حَوْضِ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ [صَلَوَاتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ]
و بهشت فردوس را روزى‌مان نموده و در آن وارد کنى و از حوض محمّد و آل محمّد -درودهاى تو بر او و خاندان او-سیراب نموده
وَ تُوْرِدَنَاهُ وَ نَدْعُوکَ یَا رَبَّنَا (تَضَرُّعاً وَ خِیفَهً)[1] وَ رَغْبَهً وَ رَهْبَهً وَ خَوْفاً وَ طَمَعاً (إِنَّکَ سَمِیعُ الدُّعاءِ)[2]
و در آن وارد کنى. اى پروردگار ما، از روى تضرّع و بیم و گرایش و هراس و ترس و آزمندى، تو را می‌خوانیم. که تو شنواى دعا هستى
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحُرْمَهِ مَنْ عَاذَ بِکَ مِنْکَ وَ لَجَأَ إِلَى عِزِّکَ وَ اسْتَظَلَّ بِفَیْئِکَ
و بر محمّد و آل او درود فرست. خداوندا، به احترام هرکس که از تو به تو پناه برده و به عزّتت پناهنده شده است و در زیر سایه‌ات قرار گرفته
وَ اعْتَصَمَ بِحَبْلِکَ وَ لَمْ یَثِقْ إِلَّا بِکَ یَا جَزِیلَ الْعَطَایَا وَ یَا فَکَّاکَ الْأُسَارَى أَنْتَ الْمَفْزَعُ فِی الْمُلِمَّاتِ
و به ریسمانت چنگ زده و جز به تو اعتماد نکرده است، از تو درخواست می‌کنم. اى بسیار بخشنده و اى آزادکننده‌ى اسیران، تو پناهگاه [همه]در مصیبت‌هایى
وَ أَنْتَ الْمَدْعُوُّ لِلْمُهِمَّاتِ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْ لِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً
و براى امور مهمّ به درگاهت دعا می‌شود، بر محمّد و آل محمّد درود فرست و گشایش و راه خروجى براى من قرار ده
وَ ارْزُقْنِی رِزْقاً وَاسِعاً بِمَا شِئْتَ إِذَا شِئْتَ وَ کَیْفَ شِئْتَ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ
و به هر وسیله و در هر زمان و به هر صورت که می‌خواهى، روزى گسترده روزى‌ام کن، اى مهربانترین مهربانان.
[1]) سوره الاعراف، آیه 205
[2]) سوره آل عمران، آیه 38