روایات دال بر برابر بودن ثواب روزه روز مبعث با شصت ماه
الجزء الثانی؛ الباب الثامن فیما نذکره مما یختص بشهر رجب و برکاته و ما نختاره من عباداته و خیراته و فیه فصول، فصل فیما نذکره من تأویل من روى أن صوم یوم مبعث النبی ص یعدل ثوابه ستین شهرا
جلد دوم؛ باب هشتم: اعمال مخصوص ماه رجب و برکات و خیرات آن، فصل نود و پنجم، تأویل و توجیه روایت دالّ بر برابر بودن ثواب روزه‌ى روز مبعث با شصت ماه:
اعلم أن تعظیم یوم مبعث النبی ص أعظم من أن یحیط به الإنسان بمقاله ثواب الصائمین لهذا الیوم العظیم فأما من ذکر أن صومه بستین شهرا فیحتمل أن یکون معناه أن صومه یعدل ثواب ما یعمل الإنسان فی الستین شهرا من جمیع طاعاته و ذلک عظیم لا یعلم تفصیله إلا الله العالم لذاته و لم یقل فی الحدیث إنه یعدل صومه [صوم] ستین شهرا و یحتمل أیضا إذا حملناه أن یعدل ثواب صوم ستین شهرا أن یکون مقدار ثواب الصائمین لهذا [هذا] الیوم العظیم قدر أعلى ما یبلغه کل صائم له من الطریق التی یعرف بها فضله فإن المطیعین لرب العالمین و لسید المرسلین یتضاعف أعمالهم بحسب تفاضلهم فی الیقین و إخلاص المتقین و المراقبین فیکون الثواب الضعیف فی التعریف ستین شهرا لقصوره عن [من] معرفه قدر هذا الثواب الشریف و ینبه على ذلک
روز مبعث پیامبر اکرم-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-بزرگ‌تر از آن است که انسان بتواند از ثواب روزه‌داران این روز بزرگ آگاهى کامل داشته باشد. بنابراین، این‌که در روایت آمده است: «روزه‌ى آن با شصت ماه برابرى می‌کند.» محتمل است معناى آن این باشد که روزه‌ى آن با ثواب اعمال و طاعات انسان در طول شصت ماه برابرى می‌کند و این نکته‌ى بزرگى است که جز خداوند که ذاتا عالم و آگاه است از تفصیل آن آگاهى ندارد؛ زیرا در حدیث نگفته است که روزه‌ى آن با روزه‌ى شصت ماه برابرى می‌کند. و اگر بگوییم مراد از روایت این است که روزه‌ى آن با ثواب روزه‌ى شصت ماه برابرى می‌کند، معناى آن به احتمال این است که مقدار ثواب روزه‌داران این روز ارجمند به اندازه‌ى معرفت آنان به فضیلت روزه‌ى این روز است؛ زیرا اعمال اطاعت‌کنندگان از پروردگار جهانیان و سرور رسولان به حسب تفاضل آن‌ها در یقین و اخلاصى است که اهل تقوا و مراقبه بدان آراسته‌اند. بنابراین، ثواب ضعیف‌ترین فرد در معرفت شصت ماه است، زیرا چنین شخصى توان شناخت بیش از این مقدار از ثواب شریف را ندارد.
مَا ذَکَرَهُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الدُّورْیَسْتِیُّ فِی کِتَابِ الْحُسْنَى بِإِسْنَادِهِ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع
از این‌رو، «جعفر بن محمد دوریستى» در کتاب «الحسنى» نقل کرده است که حضرت جعفر بن محمد صادق-علیهما السّلام-فرمود:
لَا تَدَعْ صَوْمَ سَبْعَهٍ وَ عِشْرِینَ مِنْ رَجَبٍ وَ إِنَّهُ [فإنه] الْیَوْمُ الَّذِی أنزل [أُنْزِلَتْ] فِیهِ النُّبُوَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ ثَوَابُهُ مِثْلُ سِتِّینَ شَهْراً لَکُمْ
«روزه‌ى روز بیست و هفتم رجب را ترک مکن، زیرا این روز، همان روزى است که پیامبرى بر حضرت محمد-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-نازل شد و ثواب آن براى شما به اندازه‌ى ثواب شصت ماه روزه است.»
أقول و فی قوله ع مثل ستین شهرا لکم إشاره و [أو] احتمال لما ذکرناه من تأویل هذا المقال و ذکر أبو جعفر محمد بن بابویه فی کتاب المرشد و هو کتاب حسن ما هذا لفظه و فی سبعه و عشرین نزلت النبوه على النبی ص و ثوابه کفاره ستین شهرا هذا لفظه نزلت النبوه [التوبه]
زیرا این سخن امام-علیه السّلام-که فرمود: «ثواب آن براى شما به اندازه‌ى ثواب شصت ماه روزه است» به احتمال اشاره به تأویل و توجیهى است که پیش از این یادآور شدیم. از این گذشته، «ابو جعفر محمد بن بابویه» در کتاب زیباى «المرشد» آورده است: «در روز بیست و هفتم رجب پیامبرى بر پیامبر اکرم-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-نازل شد و ثواب آن کفاره‌ى شصت ماه است.» لفظ حدیث در این قسمت که فرمود: «نزلت» ؛ (پیامبرى. . . نازل شد.) به همین صورت است که ذکر شد.[1]
[1]) یعنى هرچند بهتر است که این‌گونه تعبیر شود: «أنزلت» ، چنان‌که در حدیث قبلى چنین آمده است.