منظور از علوم قرآنى چیست؟

منظور از «علوم قرآنى» چیست؟
«علوم قرآنى» اصطلاحى است درباره مسائلى مرتبط با شناخت قرآن و شئون مختلف آن؛ فرق این رشته با «معارف قرآنى» آن است که علوم قرآنى بحثى بیرونى است و به درون و محتواى قرآن از جنبه تفسیرى کارى ندارد؛ امّا «معارف قرآنى» کاملا با مطالب درونى قرآن و محتواى آن سروکار داشته، یک نوع تفسیر موضوعى به شمار می رود1؛ نظیر خداشناسى، جهان شناسى، انسان شناسى، نبوت، امامت، معاد، اخلاق و … ؛ به عبارت دیگر، «علوم قرآن» شامل مجموعه اى از علوم و معارف مربوط به قرآن است که به طور خاص در خدمت فهم قرآن می باشد؛ مانند: علم رسم، علم قرائات، علم اسباب النزول و …
قید به طور خاص، علومی را که مختص به قرآن نیست، ولى مقدمه فهم قرآن است، مانند: صرف و نحو، از تعریف بیرون می کند. اصطلاح علوم قرآنى در قرن پنجم و ششم پدید آمد و علم تفسیر که تا آن زمان، علمی از علوم قرآنى به شمار می آمد از آن جدا شد2.
—————
1. محمدهادى معرفت، علوم قرآنى، ص 7.
2. سید على کمالى دزفولى، شناخت قرآن، ص 28؛ محمد هادى معرفت، التمهید فى علوم القرآن، مقدمه ج 8 .