پنج نمونه از مظاهر رحمت پیامبر را ذکر کنید.
رحمت به معناى نرم دلى، مهربانى، عطوفت و شفقت است و البته گاهى به ویژه در مورد خداوند به معناى نعمت می آید.[26]
مفسران در توضیح رحمت گفته اند این واژه معمولا اشاره به رحمت در مقابل گناه کاران دارد، هر چند گاهى نیز محبت و لطف به فرمان برداران را نیز می فهماند.[27]
قرآن کریم در آیات متعددى به ویژگى رحمت و رحیم بودن پیامبر اکرم اشاره کرده است؛ از جمله در آیه 128 سوره توبه آمده است:
(لَقَدْ جَآءَکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیکُم بِالْمُؤْمِنِینَ رَءُوفٌ رَّحِیمٌ )؛[28] قطعاً براى شما پیامبرى از خودتان آمد که بر او دشوار است شما در رنج بیفتید، به[ هدایت]شما حریص و نسبت به مؤمنان، دل سوز مهربان است.
نمونه هایى از رحمت پیامبر اکرم
1. در جنگ احد عده اى از جنگ فرار کردندو پیامبر را تنها گذاشتند. بعد از جنگ این عدّه اطراف پیامبر را گرفته و ضمن اظهار پشیمانى تقاضاى عفو و بخشش کردند. خداوند آیه 159 سوره آل عمران را فرستاد: «پس به[ برکت]رحمت الهى، با آنان نرم خو [و پرمهر] شدى و اگر تندخو و سخت دل بودى قطعاً از پیرامون تو پراکنده می شدند. پس، از آنان درگذر و برایشان آمرزش بخواه و در کارها با آنان مشورت کن و چون تصمیم گرفتى بر خدا توکل کن، زیرا خداوند توکل کنندگان را دوست می دارد.
پیامبر اکرم با نزول این آیه با آغوش باز، خطاکاران توبه کار را پذیرفت و از آنان درگذشت.[29]
2. پس از فتح مکه، مردم به خاطر ظلم و ستم هایى که به پیامبر کرده بودند، نگران آینده خود بودند و ترس از مقابله پیامبر با آنان، افکار و تصورات مختلفى بر مغز آنان وارد کرده بود. پیامبر اکرم(ص)که به مهربانى و عطوفت مشهور بود، عفو عمومی را صادر کرد و فرمود: شما مردم هموطنان بسیار نامناسبى بودید. رسالت مرا تکذیب کردید، مرا از خانه ام بیرون ساختید و با من به نبرد برخاستید، ولى من همه شما را بخشیده و بند بردگى را از پاى شما باز می کنم و اعلام می دارم که دنبال زندگى خود بروید، همه شما آزادید.[30]
بعدها در فرهنگ و تاریخ اسلامی از آن مردم ـ که از جمله آنان بنى امیه بودند ـ به «طُلَقاء» یعنى آزادشدگان پیامبر تعبیر می شد.
3. شخصى از حضرت على(ع)پرسید: با توجه به آیه 107 سوره انبیا، چگونه پیامبر اکرم(ص)رحمت براى کافران است. خلاصه پاسخ آن حضرت چنین است: «پیامبران پیشین هر گاه مردم را به امرى می خواندند و مردم اجابت نمی کردند، براى آنان درخواست عذاب می کردند، اما پیامبراکرم بر مشکلات و ناملایمات کافران صبر کرد و براى آنان تقاضاى عذاب نکرد.[31]
4. آزاد کردن اسیران «هوازن» در جنگ حنین.[32]
5. آزاد کردن دختر حاتم طایى پس از اسارتش در یکى از جنگ ها.[33]
—————
[26] ر.ک: سید على اکبر قرشى، قاموس قرآن، مدخل رحم.
[27] ر.ک: تفسیر نمونه، ج 8، ص 208.
[28] توبه، آیه 128.
[29] ر.ک، همان، ج 2، ص 140.
[30] جعفر سبحانى، فروغ ابدیت، ج2، ص 337.
[31] احمد طبرسى، احتجاج، ج 1، ص 602.
[32] همو، فروغ ابدیت، ج 2، ص 365.
[33] شیخ عباس قمی، منتهى الآمال، ج 1، ص 56.