کدام آیه به تأثیر معاد در رهبرى و کنترل غرایز اشاره دارد؟
اعتقاد به معاد و کیفرهاى الهى، غرایز را مهار کرده و انسان را به گونه اى تربیت می کند که در اتاق خلوت، در برابر زن جوان و زیبا که او را به گناه دعوت می کند، سرسختانه مقاومت کرده و زن متجاوز را، پند و اندرز می دهد و می گوید: به خدا پناه می برم: (وَ رَ وَدَتْهُ الَّتِى هُوَ فِى بَیتِهَا عَن نَّفْسِهِى وَ غَلَّقَتِ الاَْبْوَ بَ وَ قَالَتْ هَیتَ لَکَ قَالَ مَعَاذَ اللَّهِ إِنَّهُو رَبِّى أَحْسَنَ مَثْوَاىَ إِنَّهُو لاَ یفْلِحُ الظَّــلِمُونَ)[4]؛ و آن [بانو] که وى [یوسف] در خانه اش بود خواست از او کام گیرد و درها را [پیاپى]چفت کرد و گفت: بیا که از آنِ توام. [یوسف] گفت: پناه بر خدا، او آقاى من است. به من جاى نیکو داده است. قطعاً ستمکاران رستگار نمی شوند.
هنگام سرکشى هر یک از غرایز حیوانى، جز ترس از انتقام الهى و دوزخ، چیزى نمی تواند آتش خشم و غرایز انسان ها را خاموش سازد. قرآن بى اعتنایى و بى رحمی در برابر یتیمان و مستمندان را از صفات کسانى می داند که به قیامت اعتقاد ندارند و این، گویاى آن است که «انسان معتقد به معاد» این گونه نیست: (أَرَءَیتَ الَّذِى یکَذِّبُ بِالدِّین * فَذَ لِکَ الَّذِى یدُعُّ الْیتِیم * وَ لاَ یحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ)[5]؛ آیا دیدى کسى را که روز جزا را انکار می کند؟، او همان کسى است که [با کمال بى رحمی] یتیم را به سختى می راند و افراد را به اطعام بینوایان ترغیب نمی کند. بارها پیامبر(ص) براى ترس مردم از گناه و دورى از اطاعت هواى نفس و غرایز حیوانى، آنان را از عذاب روز قیامت می ترسانید. حتّى ترس خود را از عذاب الهى در روز قیامت به مردم بیان می کرد و می فرمود: (إِنِّى أَخَافُ إِنْ عَصَیتُ رَبِّى عَذَابَ یوْم عَظِیم)[6]؛ من اگر پروردگارم را نافرمانى کنم، از مجازات روز بزرگ [قیامت] می ترسم.
(وَ إِن تَوَلَّوْاْ فَإِنِّى أَخَافُ عَلَیکُمْ عَذَابَ یوْم کَبِیر)[7]؛ و اگر از [این فرمان خدا] روى گردان شوید؛ من بر شما، از عذاب روز بزرگ، بیم ناک هستم.
(أَن لاَّ تَعْبُدُواْ إِلاَّ اللَّهَ إِنِّى أَخَافُ عَلَیکُمْ عَذَابَ یوْم أَلِیم)[8]؛ جز «اللّه» را نپرستید، زیرا به شما از عذاب روز دردناکى می ترسم!
—————
[4] یوسف، آیه 23.
[5] ماعون، آیه 1 ـ 3.
[6] یونس، آیه 15.
[7] هود، آیه 3.
[8] همان، آیه 26.