«سبع المثانى» نام کدام سوره است و چرا دوبار نازل شده است؟
سبع المثانى، یکى از نام هاى سوره «حمد» است. «سبع» به معناى هفت و «مثانى» به معناى «دوتاها» است؛ از آن جا که این سوره از هفت آیه تشکیل شده و در هر نماز واجب و مستحب، دو بار خوانده می شود، یا بنا به روایتى، دو بار (یک بار در مکّه و یک بار در مدینه) نازل گردیده است، به آن سبع المثانى گفته می شود. برخى نیز کل قرآن را مثانى و سبع را اشاره به هفت سوره بزرگ آغازین قرآن گرفته اند. در آیات قرآن، سوره «حمد» یک موهبت بزرگ به پیامبر(ص) معرفى شده، و در برابر کل قرآن قرار گرفته است؛ آن جا که می فرماید: (ولَقَد ءاتَینـکَ سَبعـًا مِنَ المَثانى والقُرءانَ العَظیم)170 ما براى تو سوره حمد و قرآن عظیم دادیم.
قرآن، با تمام عظمتش در برابر سوره حمد قرار گرفته است. نزول دوباره آن نیز ممکن است به دلیل اهمیت فوق العاده و عظمت محتواى آن باشد. این سوره، فهرستى از مجموع محتواى قرآن است و در آن به موارد مهمی اشاره شده؛ مواردى چون: اشاراتى درباره خداوند و صفات او، معاد، شناخت و درخواست حرکت در راه حق و قبول حاکمیت و ربوبیت و رحمانیت خدا، ابراز علاقه به ادامه راه اولیاى خدا و بیزارى و انزجار از گمراهان و غضب شدگان171.
—————
170. حجر، آیه 87.
171. ر.ک: هاشم هاشم زاده هریسى، همان، ص 136؛ تفسیر نمونه، ج 1، ص 5 ؛ ج 11، ص 130؛ محسن قرائتى، تفسیر نور، ج 1، ص 11.