آیا می شود اعمال نیک و بد انسان مساوى شود؟ در این صورت فرد جهنمی است یا بهشتى؟
خداوند متعال می فرماید: (فَمَن یعمَل مِثقالَ ذَرَّه خَیرًا یرَه * ومَن یعمَل مِثقالَ ذَرَّه شَرًّا یرَه)[51]؛ پس هر کس هم وزن ذرّه اى کار خیر انجام دهد آن را می بیند و هر کس هم وزه ذرّه اى کار بد کرده آن را می بیند.
بنابراین آیه، کارهاى نیک انسان پاداش داده می شود و کارهاى بد آدمی موجب استحقاق کیفر است. هر کس با ایمان از دنیا برود و عمل صالح داشته باشد، اهل نجات است: (مَن ءامَنَ بِاللّهِ والیومِ الأخِرِ وعَمِلَ صــلِحـًا فَلَهُم اَجرُهُم عِندَ رَبِّهِم ولا خَوفٌ عَلَیهِم ولا هُم یحزَنون)[52]؛ … کسانى که به خدا و رستاخیز ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است و هیچ گونه ترس و اندوهى براى آنان نیست.
کسانى که با حال ایمان از دنیا بروند، ولى کارهاى نیک و بد داشته باشند، چنان چه در دنیا توبه نکرده باشند و در برزخ پاک نشده باشند و شفاعت شافعان شامل حالشان نشود، ابتدا کیفر کارهاى بدشان را می بینند و سپس به بهشت می روند. این گونه نیست که کارهاى خوب و بد با یک دیگر سنجیده شود و هر کدام بیش تر بود، در نظر گرفته شود و در صورت مساوى بودن آن دو، آن شخص مانند کسى باشد که هیچ عملى ندارد.
البته امید است کسانى که کارهاى خوب و بد دارند، مورد رحمت و مغفرت الهى قرار گیرند و از عذاب جهنم رهایى یابند. قرآن کریم در این باره می فرماید: (وءاخَرونَ اعتَرَفوا بِذُنوبِهِم خَلَطوا عَمَلاً صــلِحـًا وءاخَرَ سَیئـًا عَسَى اللّهُ اَن یتوبَ عَلَیهِم اِنَّ اللّهَ غَفورٌ رَحیم)[53]؛ و گروهى دیگر، به گناهان خود اعتراف کردند و کار خوب و بد را به هم آمیخته اند. امید است که خداوند توبه آنان را بپذیرد؛ به یقین خداوند آمرزنده و مهربان است.[54]
—————
[51] زلزال، آیه 7و8.
[52] بقره، آیه 62.
[53] توبه، آیه 102.
[54] ر.ک: علامه حلى، کشف المراد، ص 413.