چرا بعضى از سورههاى قرآن، مثل حمد، نامهاى بسیارى دارند؟
این پاسخ را با نام یکى از دانشمندان شهید آغاز میکنم؛ یعنى آیه الله شهید دکتر سید محمد حسین بهشتى.
دوستان عزیز! میدانید چرا براى این شهید این همه وصف آوردهاند مگر اسم او محمد حسین نیست؟
شما می توانید پاسخ بدهید چون ایشان در درسهاى حوزههاى علمیه، به بالاترین درجه رسیده به او آیه الله میگویند و چون در راه خدا شهید شده به او شهید میگویند و چون درسهاى دانشگاه را تا مراحل عالى خوانده و موفق به دریافت دکترا شده به او دکتر میگویند و چون از اولاد پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم)است به او سید میگویند و خلاصه این که به خاطر ویژگىهاى فراوان، صفتهاى متعددى هم دارد.
برخى از سورههاى قرآن نیز چنین هستند؛ یعنى به خاطر ویژگىها، فضیلتهاو خصوصیتهاى متعددى که دارند، نامهاى متعددى هم دارند و توصیفهاى متعددى از آن شده است؛ مثلا در سوره حمد چون این سوره با «الحمد الله…» شروع میشود به آن سوره حمد گفته شده؛ و چون ابتداى قرآن است و کتاب الهى با آن شروع شده، به آن فاتحه الکتاب (گشاینده کتاب) گفته شده و چون تمام اهداف و اغراض قرآن را میتوان در سوره حمد دید، به آن ام الکتاب (ام: مقصد و محل بازگشت) گفته شده و چون هفت آیه دارد (و سبع به معناى هفت است) و دوبار نازل شده یا در هر نماز حداقل دو بار خوانده میشود ( مثانى) به آن سبع المثانى گفته میشود. البته ممکن است این نامگذارىها، فلسفهها و علتهاى دیگرى هم داشته باشد