معناى لغوى و اصطلاحى سوره چیست؟
الف) معناى لغوى:
1. برخى آن را مخفّف و تسهیل یافته «سؤره» و مهموز می دانند؛ در این صورت به معناى «نیم خورده و باقى مانده آشامیدنى در ظرف» است. چون سوره قرآن، قطعه و قسمتى از آن است، بدین جهت، سوره اش نامیده اند. حذف همزه آن نیز به دلیل سهولت در تلفظ بوده است.
2. سوره، از سور، به معناى حصار و باروى شهر است. چون سوره قرآن، آیه هایى را احاطه کرده و آنها را گرد هم و به صورت واحدى در آورده و نیز مانند با روى شهر، بلند مرتبت و رفیع است، آن را سوره نامیده اند.
3. سوره از «سوار» (معرب دست واره = دست بند) است. چون سوره قرآن، مانند دستواره اى، آیه هایى از قرآن را در برگرفته، آن را سوره نامیده اند.
4. چون سوره، به معناى «مقام و منزلت رفیع» است، بر کلام الهى ـ حتّى در حدّ یک سوره ـ به سبب مقام و منزلت رفیع داشتن، اطلاق شده است.
5 . سوره، از «تسوّر» به معناى بالا رفتن و سوار شدن است ـ و از کلمه «تسوروا» در آیه «إذ تسوّروا المحراب» همین معنا اراده شده است ـ و چون سوره هاى قرآن، بر روى هم قرار گرفته اند، لذا آنها را سوره می نامند.
ب) معناى اصطلاحى:
سوره، بخشى از آیه هاى قرآنى که داراى آغاز و انجامی است.
عده اى دیگر، در تعریف سوره گفته اند، سوره، بخشى از آیه هاى قرآنى است که میان دو «بسمله» قرار دارد.
البته، میان دو سوره انفال و برائت، «بسم الله الرحمن الرحیم» وجود ندارد و در ترتیب موجود، سوره «الناس» میان دو بسمله قرار نگرفته است و «بسم الله …» در میان سوره نمل، فاصله دو سوره را نشان نمی دهد163.
—————
163. سیدمحمّدباقر حجّتى، پژوهشى در تاریخ قرآن کریم، ص 83 ـ 84