فضیلت روزه در ماه شعبان

فضیلت روزه در ماه شعبان (مفاتیح الجنان)

آگاه باش که شعبان ماه بسیار شریفى است، و به حضرت سید الانبیاء صلى اللّه علیه و آله انتساب دارد، و آن حضرت همه این ماه را روزه‏ می‏ گرفت، و روزه آن را به ماه رمضان وصل می‏ کرد، و می‏ فرمود: شعبان ماه من است، هر که یک روز از این ماه را روزه‏ بدارد، بهشت بر او واجب می‏ شود. از امام صادق علیه السّلام روایت شده: چون ماه شعبان می‏ رسید حضرت زین العابدین علیه السّلام اصحاب‏ خود را جمع می‏ کرد و می‏ فرمود: اى اصحاب من، می‏ دانید این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است، و حضرت رسول صلى اللّه علیه و آله‏ می‏ فرمود شعبان ماه من است، پس در این ماه براى جلب محبّت پیامبر خود، و براى تقرّب به سوى پروردگار خویش، روزه بدارید، به خدایى که جان على بن الحسین علیهما السّلام به دست قدرت اوست، سوگند یاد می‏ کنم از پدرم حسین بن على علیهما السّلام شندیم‏ که فرمود: از امیر المؤمنین علیه السّلام شنیدم: هرکه شعبان را براى محبّت پیامبر، و تقرّب جستن به سوى خدا روزه دارد، خدا او را دوست بدارد، و در روز قیامت به کرامتش نزدیک و بهشت را بر او واجب گرداند. شیخ از صفوان جمّال روایت کرده است که امام صادق علیه السّلام به من فرمود: کسانى را که پیرامون تو هستند، به روزه شعبان وادار کن. گفتم: فدایت شوم، مگر در فضیلت آن چیزى می‏ بینى؟ فرمود: آرى رسول خدا صلى اللّه علیه و آله هرگاه هلال شعبان‏ را می‏ دید، به منادى دستور می‏ داد تا در مدینه ندا کنند: اى اهل مدینه، من از جانب رسول خدا صلى اللّه علیه و آله به سوى شما ارسال‏ شده‏ ام، آن حضرت می‏ فرماید: آگاه باشید، به درستى که شعبان ماه من است، خدا رحمت کند کسى را، که مرا در ماه من یارى کند، یعنى روزه بدارد آن را، سپس امام صادق علیه السّلام چنین گفت: امیر المؤمنین علیه السّلام می‏ فرمود: از هنگامی‏ که شنیدم منادى رسول خدا صلى اللّه علیه و آله در شعبان ندا داد، روزه شعبان از من فوت نشد و تا زمانى‏ که زنده هستم به خواست خدا از من فوت نخواهد شد. پس می‏ فرمود: روزه دو ماه شعبان و رمضان مایه توبه‏ و آمرزش از خداست. اسماعیل بن عبد الخالق روایت کرده: نزد امام صادق علیه السّلام بودم، ذکر روزه شعبان به میان آمد، حضرت فرمود: فضیلت روزه شعبان چنین و چنان است، تا جایى‏ که انسان مرتکب قتل حرام می‏ شود، پس چنانچه شعبان را روزه بدارد این روزه به او سود می‏ رساند، و به خواست خدا آمرزیده می‏ شود!

فضیلت روزه ماه شعبان (اقبال الاعمال)
الجزء الثانی؛ الباب التاسع فیما نذکره من فضل شهر شعبان و فوائده و کمال موائده و موارده‏ و فیه فصول؛‏ فصل فیما نذکره من فضله بالمعقول و المنقول‏
جلد دوم؛ باب نهم: فضیلت ماه شعبان و مزایا و اعمال ماه و در این باب فصل هایی قرار دارد، فصل اول، فضیلت ماه شعبان از دیدگاه عقل و نقل
و اعلم أن شهر شعبان شهر عظیم الشأن‏ فیه لیله أغاث الله جل جلاله بمولودها ما کاد أن یطفیه أهل العدوان من أنوار الإسلام و الإیمان بالبرهان ما اختلف فیه أهل الأدیان و سیأتی شرح موقعها فی موضعها و هو کما کنا ذکرناه منزل من المنازل و مرحله من المراحل یسعد أهل التصدیق و التوفیق بالظفر بفوائده و الجلوس على موائده و الورود على موارده و کفاه شرفا ما تذکره من أن رسول الله ص اختاره لنفسه الشریفه بصریح مقاله و دعا لمن أعانه على صیامه بمقدس ابتهاله‏
ماه شعبان، ماه بزرگى است و شبى در آن قرار دارد که خداوند-جلّ جلاله-به واسطه‌ى کسى که در آن به دنیا آمده، انوار اسلام و ایمان را از گزند دشمنان نگاه داشته است-که شرح جایگاه و اهمیت آن در جاى خاص خود خواهد آمد-. نیز این ماه، چنان‌که پیش از این یادآور شدیم، یکى از منازل و مرحله‌هایى است که اهل توفیق [تصدیق]به واسطه‌ى بهره‌گیرى از فواید و مواید و سرچشمه‌هاى آن، نیکبخت می‌گردند و همین نکته در شرافت این ماه بس که رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-به صراحت آن را براى خود برگزیده و براى کسانى که با روزه گرفتن در روزهاى این ماه، او را یارى می‌کنند، با تضرع مقدسش به درگاه خداوند عرضه داشته
فقال ع‏
و فرموده است:
شعبان شهری رحم الله من أعاننی على شهری‏
«شعبان، ماه من است. رحمت خداوند بر کسى که در این ماه مرا یارى کند!»
فمن شاء أن یدخل تحت ظل هذه الدعوه المقبوله و الرحمه الموصوله فیساعد رسول الله ص على شهره و یکون ممن شرفه لسان محمد ص المعظم بذکره فإذا دخلت فی أول لیله منه فأنت قد حصلت بین شهر رجب و فارقت ذلک الحمی و خرجت عنه و ترید أن تلقى شهر رمضان و أنت مستعد له بطهاره الجوارح فی السر و الإعلان و کن کما یلیق بهذه الحال من الاستعداد بصلاح الأعمال و صواب المقال و صیانه نفسک عن أهوال الأعمال‏
بنابراین، هرکس بخواهد در زیر سایه‌ى این دعاى مقبول و رحمت پیوسته قرار گیرد، باید رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-را در این ماه یارى نماید و در نتیجه جزو کسانى گردد که حضرت محمد-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-با زبان معظّم خود، از آنان یاد کرده است. بر این پایه، وقتى وارد این ماه شدى، بدان که از ماه رجب فاصله گرفته و از حمایت آن جدایى گرفته‌اى و خواهان آن هستى که بعد از آمادگى لازم در این ماه به واسطه‌ى طهارت باطنى و ظاهرى اعضا و جوارحت، وارد ماه رمضان گردى. بنابراین، چنان‌که شایسته‌ى حالت یاد شده است، با انجام اعمال شایسته و سخنان درست و بازداشتن خویشتن از اعمال هولناک، آمادگى لازم را در این ماه کسب کن.

فصل فیما نذکره من تعظیم رسول الله ص لشهر شعبان عند رؤیه هلاله‏
فصل دوم، تعظیم رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-از ماه شعبان هنگام رؤیت هلال آن
رَوَیْنَا ذَلِکَ بِإِسْنَادِنَا إِلَى صَفْوَانَ بْنِ مِهْرَانَ الْجَمَّالِ‏
«صفوان بن مهران جمال» می‌گوید:
قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع حُثَّ مَنْ فِی نَاحِیَتِکَ عَلَى صَوْمِ شَعْبَانَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَرَى فِیهَا شَیْئاً
امام صادق-علیه السّلام-به من فرمود: «اطرافیان خود را به روزه‌ى ماه شعبان ترغیب و تشویق کن.» عرض کردم: «فدایت گردم! آیا براى روزه‌ى آن فضیلت خاصى را در نظر دارید؟»
فَقَالَ نَعَمْ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص کَانَ إِذَا رَأَى هِلَالَ شَعْبَانَ أَمَرَ مُنَادِیاً یُنَادِی فِی الْمَدِینَهِ یَا أَهْلَ یَثْرِبَ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ
فرمود: «بله، رسول خدا -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-وقتى هلال ماه شعبان را می‌دید، دستور می‌داد که منادى در شهر «مدینه» ندا در دهد: اى اهل یثرب، من فرستاده‌ى خدا به سوى شما هستم.
أَلَا إِنَّ شَعْبَانَ شَهْرِی فَرَحِمَ اللَّهُ مَنْ أَعَانَنِی عَلَى شَهْرِی
آگاه باشید که شعبان ماه من است، پس رحمت خدا بر کسى که در این ماه مرا یارى دهد!»
ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع کَانَ یَقُولُ مَا فَاتَنِی صَوْمُ شَعْبَانَ مُذْ [منذ] سَمِعْتُ مُنَادِیَ رَسُولِ اللَّهِ ص یُنَادِی فِی شَعْبَانَ
امام صادق-علیه السّلام-در ادامه فرمود: «امیر مؤمنان-علیه السّلام-می‌فرمود: از آن زمان که صداى منادى رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-را درباره‌ى ماه شعبان شنیدم،
فَلَنْ یَفُوتَنِی أَیَّامَ حَیَاتِی صَوْمُ شَعْبَانَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ ثُمَّ کَانَ ع یَقُولُ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ تَوْبَهٌ مِنَ اللَّهِ‏
در طول عمرم-اگر خدا بخواهد-روزه‌ى ماه شعبان از من فوت نخواهد شد.» آن‌گاه امام صادق-علیه السّلام-فرمود: «روزه‌ى دو ماه پشت سر هم، توبه [پذیرفته شده]از سوى خدا است.
أقول و قد قدمنا فی الجزء الخامس فی عمل کل شهر ما یختص بأول لیله منه
در جلد پنجم از سلسله کتاب‌هاى «المهمات و التّتمات» در ضمن اعمال مخصوص هر ماه، اعمال شب اول هر ماه را یادآور شدیم.[1]

فصل فیما نذکره من أحادیث فی صوم شهر شعبان کله‏
فصل چهارم، احادیثى درباره‌ى روزه‌ى کل ماه شعبان
فَمِنْ ذَلِکَ مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ مِنْ کِتَابِ ثَوَابِ الْأَعْمَالِ فَقَالَ‏
«ابو جعفر ابن بابویه» در کتاب «ثواب الاعمال» آورده است:
سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص أَیُّ الصِّیَامِ أَفْضَلُ قَالَ شَعْبَانُ تَعْظِیماً لِشَهْرِ رَمَضَانَ‏
«از رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-پرسیده شد: کدامین روزه برتر است؟ فرمود: روزه‌ى ماه شعبان، به لحاظ بزرگداشت ماه رمضان.»[2]
وَ فِی [من‏] حَدِیثٍ آخَرَ مِنْ کِتَابِ ثَوَابِ الْأَعْمَالِ عَنْ أُمِّ سَلَمَهَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهَا
در حدیث دیگر از کتاب «ثواب الاعمال» به نقل از «امّ سلمه» -رضى اللّه عنها-آورده است:
أَنَّ النَّبِیَّ ص لَمْ یَکُنْ یَصُومُ مِنَ السَّنَهِ شَهْراً تَامّاً إِلَّا شَعْبَانَ یَصِلُ بِهِ شَهْرَ رَمَضَانَ‏
«پیامبر اکرم-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-هیچ ماه از سال را به طور کامل روزه نمی‌گرفت، به جز ماه شعبان که آن را به ماه رمضان وصل می‌کرد.»[3]
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَیْنَاهُ عَنْ عِدَّهِ طُرُقٍ بِهَا مِنْ کِتَابِ مَنْ لَا یَحْضُرُهُ الْفَقِیهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ‏
در کتاب «من لا یحضره الفقیه» آمده است: «امام باقر-علیه السّلام-فرمود:
مَنْ صَامَ شَعْبَانَ کَانَ لَهُ طُهْراً مِنْ کُلِّ زَلَّهٍ وَ وَصْمَهٍ وَ بَادِرَهٍ قَالَ أَبُو حَمْزَهَ فَقُلْتُ لِأَبِی جَعْفَرٍ مَا الْوَصْمَهُ قَالَ الْیَمِینُ فِی الْمَعْصِیَهِ
هرکس ماه شعبان را روزه بگیرد، مایه‌ى پاکیزگى او از هر لغزش، «وصمه» ؛ (عیب و ننگ) و «بادره» ؛ (خطا و گناه) می‌گردد.» «ابو حمزه» راوى می‌گوید: عرض کردم: مراد از «وصمه» چیست؟
[وَ النَّذْرُ فِی الْمَعْصِیَهِ] قُلْتُ فَمَا الْبَادِرَهُ قَالَ الْیَمِینُ عِنْدَ الْغَضَبِ وَ التَّوْبَهُ بِهَا النَّدَمُ عَلَیْهَا
فرمود: سوگند و نذر براى انجام معصیت. عرض کردم: مقصود از «بادره» چیست؟ فرمود: سوگند یاد کردن به هنگام خشم، که توبه‌ى از آن، پشیمانى است.[4]
وَ مِنْ ذَلِکَ بِإِسْنَادِنَا إِلَى أَبِی جَعْفَرِ بْنِ بَابَوَیْهِ مِنَ الْکِتَابِ فِیمَا رَوَاهُ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ‏
باز «ابو جعفر ابن بابویه» در کتاب گذشته به نقل از امام باقر-علیه السّلام-آورده است:
کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَصُومُ شَعْبَانَ وَ شَهْرَ رَمَضَانَ یَصِلُهُمَا وَ یَنْهَى النَّاسَ أَنْ یَصِلُوهُمَا
رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-دو ماه شعبان و رمضان را روزه می‌گرفت و آندو را به هم وصل می‌کرد، ولى مردم را از روزه‌ى پى‌درپى و وصل کردن آن دو نهى می‌نمود.
وَ کَانَ یَقُولُ هُمَا شَهْرُ اللَّهِ وَ هُمَا کَفَّارَهٌ لِمَا قَبْلَهُمَا وَ مَا بَعْدَهُمَا مِنَ الذُّنُوبِ‏
نیز می‌فرمود: این دو، ماه خدا و کفاره‌ى گناهان پیش از این دو ماه و بعد از آن دو هستند.[5]
أقول هما شهر الله و فی الأحادیث شعبان شهره ع لأن کلما کان له فهو لله جل جلاله و قوله ص و ینهى الناس أن یصلوهما لعل المراد بذلک التخفیف عن الناس من موالاه شهرین متتابعین فیزاد منهم أن یفصلوا بینهما بیوم أو یومین و ینبه على ذلک‏
مقصود از این‌که فرمود: «این دو، ماه خدا هستند.» ، با این‌که در احادیث دیگر آمده است که: «شعبان، ماه رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-است.» ، براى آن است که آنچه براى رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-است، از آن خداوند-جلّ جلاله-است و شاید مراد از این‌که فرمود: «مردم را از وصل کردن آن دو نهى می‌نمود.» آن باشد که براى تخفیف، مردم را از دو ماه روزه‌ى پى‌درپى نهى می‌نمود و از آنان می‌خواست که بین این دو یک یا دو روز افطار کنند و فاصله بیندازند.
مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ‏
حدیث زیر مؤیّد این مطلب است که «مفضل بن عمر» می‌گوید: امام صادق-علیه السّلام-فرمود:
کَانَ أَبِی یَفْصِلُ بَیْنَ شَعْبَانَ وَ شَهْرِ رَمَضَانَ بِیَوْمٍ‏
«پدرم بین شعبان و ماه رمضان یک روز فاصله می‌انداخت.»[6]
وَ مِنْ ذَلِکَ مَا رَوَیْنَاهُ بِإِسْنَادِنَا إِلَى الْحَلَبِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ‏
نیز در حدیث دیگر از امام صادق-علیه السّلام-آمده است:
صَوْمُ شَعْبَانَ حَسَنٌ وَ لَکِنْ أَفْصِلُ بَیْنَهُمَا بِیَوْمٍ‏
«روزه‌ى ماه شعبان خوب است، لیکن بین دو ماه شعبان و رمضان، یک روز فاصله بینداز.»
وَ فِی حَدِیثٍ آخَرَ
و بنابر حدیث دیگر
بِیَوْمٍ أَوِ اثْنَیْنِ‏
«یک یا دو روز»
أقول فإن کنت ترید کمال السعادات بصوم شعبان کله و الظفر بما فیه من العنایات فأنت المستظهر لنفسه قبل الممات [المهمات‏] و إن کان لک مانع مما أشرنا إلیه فنحن ذاکرون فضائل أیام من شعبان فانظر ما ذا تقدر على صومه منها فاعتمد علیها
بنابراین، اگر خواهان آن هستى که با روزه‌دارى کل ماه شعبان به کمال نیکبختى نایل گردیده و به عنایاتى که در آن نهفته است نایل گردى، پیش از مرگ رعایت احتیاط را نموده‌اى و اگر یکى از موانعى که پیش از این بدان اشاره کردیم براى تو پیش آمد، اینک فضایل روزه‌ى هریک از روزهاى ماه شعبان را ذکر می‌کنیم، ببین چه اندازه توان دارى و به همان مقدار عمل کن و روزه بگیر.

[1]) الدروع الواقیه، ص  29
[2]) ثواب الاعمال، ص  86
[3]) همان
[4]) ر. ک: ثواب الاعمال، ص  83؛ معانى الاخبار، ص  169؛ مصباح المتهجد، ص  825
[5]) ثواب الاعمال، ص  85
[6]) ثواب الاعمال، ص  84

فضیلت روزه ماه شعبان (زاد المعاد)

بدان که فضل ماه شعبان زیاده از ماه رجب است و منسوب است به حضرت سیّد انبیاء صلّى اللّه علیه و آله. چنان‌که منقول است از حضرت صادق علیه السّلام که چون حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله ماه شعبان را مشاهده می‌نمود، امر می‌فرمود نداکننده را که ندا کند در میان مردم که «اى اهل مدینه! من رسولم از جانب خدا به سوى شما» و می‌فرماید که شعبان ماه من است، خدا رحمت کند کسى را که یارى من کند بر ماه من.

پس حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود: از روزى که نداى منادى آن حضرت را شنیدم، روزه‌ى شعبان را ترک نکردم و تا زنده‌ام ترک نخواهم کرد-ان شاء اللّه تعالى-و فرمود که روزه‌ى ماه شعبان و ماه رمضان توبه است از جانب خدا براى جمیع گناهان.

و ایضا منقول است از امّ سلمه که حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله هیچ ماه را تمام روزه نمی‌داشت، مگر ماه شعبان که آن را وصل می‌کرد به ماه رمضان.

و ایضا منقول است که از آن حضرت سؤال کردند که کدام روزه از روزه‌هاى سنّت افضل است؟ فرمود که روزه‌ى شعبان براى تعظیم ماه رمضان.

و از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام منقول است که حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله شعبان را روزه می‌داشت و وصل می‌کرد به ماه رمضان و می‌فرمود که هردو ماه خداست و روزه‌ى هردو کفّاره‌ى گناهان گذشته و آینده است.

و ایضا از حضرت باقر علیه السّلام منقول است که هرکه ماه شعبان را روزه دارد او را پاک گرداند از هرلغزشى و از قسم‌هاى معصیت و قسم‌ها در وقت غضب.

و از حضرت رسالت‌پناه صلّى اللّه علیه و آله منقول است که ماه شعبان ماهى است شریف و آن ماه من است و حاملان عرش الهى آن را تعظیم می‌نمایند و حق و حرمت آن را می‌شناسند و آن ماهى است که زیاده می‌شود در آن روزى‌هاى بندگان از براى ماه رمضان و زینت می‌کنند در آن بهشت‌ها را و آن را شعبان نام کرده‌اند براى آن‌که متشعّب و بسیار می‌گردد در آن روزى‌هاى مؤمنان و حسنه در آن ماه مضاعف می‌گردد هفتاد برابر و گناه در آن پست می‌گردد و آمرزیده می‌شود و اعمال خیر در آن مقبول می‌گردد و خداوند جبّار نظر می‌کند به سوى روزه‌داران و عبادت‌کنندگان این ماه پس مباهات می‌کند به ایشان با حاملان عرش. [1]

پس در فضیلت روزۀ هرروز این ماه آن‌قدر فرمود که ذکرش موجب تطویل کلام است.

و به سند معتبر از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که روزه‌ى شعبان ذخیره‌ى بنده است از براى روز قیامت و هربنده که در شعبان روزه‌ى بسیار بگیرد، البته حق تعالى امر معیشت او را به اصلاح آورد و کفایت کند شرّ دشمنان او را و کم‌تر ثوابى که به روزه‌دار روزى از شعبان می‌دهند آن است که بهشت آن را واجب گردد.

و به سندهاى معتبر از آن حضرت منقول است که حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله فرمود که شعبان ماه من است و رمضان ماه خداست، پس هرکه یک روز از ماه من روزه بدارد، من شفیع او باشم در قیامت و هرکه دو روز از ماه من روزه بدارد، گناهان گذشته و آینده‌ى او آمرزیده گردد و هرکه سه روز روزه دارد، او را ندا کنند که عمل را از سر گیر، یعنى هیچ گناهى ندارد. و به سند عالى از حضرت امام رضا علیه السّلام منقول است که هرکه یک روز شعبان را از براى خدا روزه بدارد، داخل بهشت شود و هرکه در یک روز شعبان هفتاد مرتبه استغفار کند، در قیامت در زمره‌ى حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله محشور گردد و گرامی داشتن خدا او را واجب گردد و هرکه در شعبان تصدّقى بکند، اگر به نصف دانه‌ى خرما باشد، بدن او را بر آتش جهنّم حرام گرداند و هرکه سه روز از آخر شعبان روزه بدارد و وصل کند به ماه رمضان، خدا ثواب روزه‌ى دو ماه متّصل براى او بنویسد.

و ابن بابویه روایت کرده است که از اسامه پرسیدند که کدام ماه را حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله زیاده از ماه‌هاى دیگر روزه می‌داشت؟ گفت: شعبان را و می‌فرمود که مردم از آن غافل‌اند. آن ماهى است که عمل‌ها در آن به سوى خدا بالا می‌رود و دوست می‌دارم که عمل من بالا برود در وقتى که روزه باشم.

و به سند معتبر صحیح از حضرت صادق علیه السّلام منقول است که هرکه سه روز از ماه شعبان روزه دارد، بهشت او را واجب گردد و رسول خدا او را شفیع باشد.

و ایضا به سند معتبر از حضرت صادق علیه السّلام روایت کرده است که چون ماه شعبان داخل می‌شد، حضرت امام زین العابدین علیه السّلام اصحاب خود را جمع می‌نمود و می‌فرمود که اى گروه اصحاب من! می‌دانید که این چه ماهى است؟ این ماه شعبان است و حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله می‌فرمود که شعبان ماه من است؛ پس روزه بدارید در این ماه از براى محبّت پیغمبر خود و از براى تقرّب به سوى پروردگار خود. به حقّ آن خداوندى که جان على بن الحسین علیه السّلام به دست اوست سوگند یاد می‌کنم که شنیدم از پدرم حسین بن على علیه السّلام که گفت: شنیدم از امیر المؤمنین علیه السّلام که هرکه روزه دارد ماه شعبان را از براى محبّت پیغمبر خود و از براى تقرّب به خدا، خدا او را دوست دارد و نزدیک گرداند به کرامت خود در روز قیامت و بهشت از براى او واجب گرداند.[2]

و ایضا از حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام روایت کرده است که حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله فرموده که: شعبان ماه من است و رمضان ماه خداست؛ پس هرکه ماه مرا روزه بدارد، من شفاعت کنم او را در روز قیامت و هرکه روزه بدارد ماه خدا را، حق تعالى مونس او گردد و در وحشت قبر او را تنها نگذارد و از قبر بیرون آید در قیامت با روى سفید نورانى و نامه‌ى عمل او را به دست راست او دهند و نامه‌ى مخلّد بودن در بهشت را به دست چپ او دهند تا آن‌که او را نزد عرش الهى حاضر سازند؛ پس حضرت حق تعالى او را ندا کند که اى بنده‌ى من! او گوید: لبّیک اى خداوند من! پس خدا گوید که روزه داشتى از براى من؟ گوید: بلى اى آقاى من! پس خداوند جلیل ندا کند ملائکه را که بگیرید دست بندۀ مرا و ببرید نزد پیغمبر من؛ پس بیاورند او را به نزد من. من به او گویم که ماه مرا روزه داشتى؟ او گوید: بلى. من گویم که امروز شفاعت تو می‌کنم؛ پس حق تعالى فرماید که من حقوق خود را به بنده‌ى خود بخشیدم، امّا حقوق خلق را هرکه از او عفو کند من آن‌قدر عوض به او بدهم که او راضى شود؛ پس من دست او را بگیرم و بیاورم نزد صراط؛ پس ببینم که صراط لغزنده است و می‌لغزد و می‌لرزد و پاى گناه‌کاران بر او بند نمی‌شود؛ پس دست او را بگیرم. ملکى که موکّل است بر صراط، گوید: کیست این مرد؟ من گویم که این فلان کس است از امّت من که در دنیا ماه مرا روزه گرفته است به امید شفاعت من و ماه خدا را روزه داشته است از براى طلب وعده‌ى خدا؛ پس او را از صراط بگذرانم به عفو خدا، تا آن‌که او را به در بهشت برسانم؛ پس رضوان گوید که امروز روزى است که در را براى امّت تو می‌گشایم و او را داخل بهشت می‌گردانم. پس حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام فرمود که روزه بدارید ماه حضرت رسالت را تا شفیع شما گردد در قیامت و روزه بدارید ماه خدا را تا بیاشامید از شراب سر به مهر بهشت.[3]

[1] ) إقبال الأعمال: ص  ١٩۵ .
[2] ) بحار الأنوار: ج  ٩۴ ، باب  ۵۶ ، ح  ۵٣ .
[3] ) بحار الأنوار: ج  ٩۴ ، ص  ٨٣ ، باب  ۵۶ ، ح  ۵۴ .

فضیلت روزه ماه شعبان (مصباح المتهجد)

ماه شعبان

وَ رَوَى أَبُو حَمْزَهَ اَلثُّمَالِیِّ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

از ابو حمزه ثمالی روایت شده است: «امام باقر-علیه السّلام-فرمود:

مَنْ صَامَ شَعْبَانَ کَانَ طَهُوراً لَهُ مِنْ کُلِّ زَلَّهٍ وَ وَصْمَهٍ وَ بَادِرَهٍ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ مَا اَلْوَصْمَهُ قَالَ اَلْیَمِینُ فِی اَلْمَعْصِیَهِ وَ اَلنَّذْرُ فِی اَلْمَعْصِیَهِ قُلْتُ فَمَا اَلْبَادِرَهُ ١قَالَ اَلْیَمِینُ عِنْدَ اَلْغَضَبِ وَ اَلتَّوْبَهُ مِنْهَا اَلنَّدَمُ عَلَیْهَا .

«هرکس ماه شعبان را روزه بگیرد، مایه‌ى پاکیزگى او از هر لغزش، «وصمه» ؛ (عیب و ننگ) و «بادره»؛ (خطا و گناه) می‌گردد.» «ابو حمزه» راوى می‌گوید: عرض کردم: مراد از «وصمه» چیست؟ فرمود: سوگند و نذر براى انجام معصیت. عرض کردم: مقصود از «بادره» چیست؟ فرمود: سوگند یاد کردن به هنگام خشم، که توبه‌ى از آن، پشیمانى است.»

وَ رَوَى صَفْوَانُ بْنُ مِهْرَانَ اَلْجَمَّالُ قَالَ:

«صفوان بن مهران جمال» می‌گوید:

قَالَ لِی أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ع حُثَّ مَنْ فِی نَاحِیَتِکَ عَلَى صَوْمِ شَعْبَانَ فَقُلْتُ جُعِلْتُ فِدَاکَ تَرَى فِیهَا شَیْئاً قَالَ نَعَمْ إِنَّ رَسُولَ اَللَّهِ ص کَانَ إِذَا رَأَى هِلاَلَ شَعْبَانَ أَمَرَ مُنَادِیاً فَنَادَى فِی اَلْمَدِینَهِ یَا أَهْلَ یَثْرِبَ إِنِّی رَسُولُ رَسُولِ اَللَّهِ إِلَیْکُمْ أَلاَ إِنَّ شَعْبَانَ شَهْرِی فَرَحِمَ اَللَّهُ مَنْ أَعَانَنِی عَلَى شَهْرِی ثُمَّ قَالَ إِنَّ أَمِیرَ اَلْمُؤْمِنِینَ ع کَانَ یَقُولُ مَا فَاتَنِی صَوْمُ شَعْبَانَ مُنْذُ سَمِعْتُ مُنَادِیَ رَسُولِ اَللَّهِ ص یُنَادِی فِی شَعْبَانَ فَلَنْ یَفُوتَنِی أَیَّامَ حَیَاتِی صَوْمُ شَعْبَانَ إِنْ شَاءَ اَللَّهُ تَعَالَى ثُمَّ کَانَ ع یَقُولُ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتٰابِعَیْنِ تَوْبَهً مِنَ اَللّٰهِ .

امام صادق-علیه السّلام-به من فرمود: «اطرافیان خود را به روزه‌ى ماه شعبان ترغیب و تشویق کن.» عرض کردم: «فدایت گردم! آیا براى روزه‌ى آن فضیلت خاصى را در نظر دارید؟» فرمود: «بله، رسول خدا -صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-وقتى هلال ماه شعبان را می‌دید، دستور می‌داد که منادى در شهر «مدینه» ندا در دهد: اى اهل یثرب، من فرستاده‌ى خدا به سوى شما هستم. آگاه باشید که شعبان ماه من است، پس رحمت خدا بر کسى که در این ماه مرا یارى دهد!» امام صادق-علیه السّلام-در ادامه فرمود: «امیر مؤمنان-علیه السّلام-می‌فرمود: از آن زمان که صداى منادى رسول خدا-صلّى اللّه علیه و آله و سلّم-را درباره‌ى ماه شعبان شنیدم، در طول عمرم-اگر خدا بخواهد-روزه‌ى ماه شعبان از من فوت نخواهد شد.» آن‌گاه امام صادق-علیه السّلام-فرمود: «روزه‌ى دو ماه پشت سر هم، توبه [پذیرفته شده] از سوى خدا است.»

وَ رَوَى إِسْمَاعِیلُ بْنُ عَبْدِ اَلْخَالِقِ قَالَ:

اسماعیل بن عبد الخالق روایت کرده:

کُنْتُ عِنْدَ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ ع فَجَرَى ذِکْرُ صَوْمِ شَعْبَانَ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ ع إِنَّ فِی فَضْلِ صَوْمِ شَعْبَانَ کَذَا وَ کَذَا حَتَّى إِنَّ اَلرَّجُلَ لَیَرْتَکِبُ اَلدَّمَ اَلْحَرَامَ فَیُغْفَرُ لَهُ .

نزد امام صادق علیه السّلام بودم، ذکر روزه شعبان به میان آمد، حضرت فرمود: فضیلت روزه شعبان چنین و چنان است، تا جایى‏ که انسان مرتکب قتل حرام می‏ شود، پس چنانچه شعبان را روزه بدارد این روزه به او سود می‏ رساند، و به خواست خدا آمرزیده می‏ شود!

وَ رَوَى أَبُو اَلصَّبَّاحِ اَلْکِنَانِیُّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ ع یَقُولُ

و روایت شده که ابو الصباح کنانی گفت: امام صادق علیه السلام می‏ فرمود:

صَوْمُ شَعْبَانَ وَ رَمَضَانَ تَوْبَهٌ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَى.

روزه دو ماه شعبان و رمضان مایه توبه‏ و آمرزش از خداست.

وَ رَوَى عَمْرُو بْنُ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

و عمرو بن خالد از امام ابو جعفر علیه السّلام روایت کرده است که فرمود:

کَانَ رَسُولُ اَللَّهِ ص یَصُومُ شَعْبَانَ وَ رَمَضَانَ یَصِلُهُمَا وَ کَانَ یَقُولُ هُمَا شَهْرَا اَللَّهِ وَ هُمَا کَفَّارَهٌ لِمَا قَبْلَهُمَا وَ مَا بَعْدَهُمَا مِنَ اَلذُّنُوبِ .

رسول خدا صلّى اللَّه علیه و آله شعبان و ماه رمضان را پیوسته بیکدیگر روزه می ‏داشت، و می‏ فرمود. آن دو، ماه خدایند، و آن دو کفاره گناهان قبل و بعد خویشند.

فضیلت روزه ماه شعبان (فضایل الاشهر الثلاثه)
أَخْبَرَنَا الشَّیْخُ الْفَقِیهُ أَبُو جَعْفَرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ بَابَوَیْهِ رِضَى اللَّهِ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ إِدْرِیسَ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عِیسَى بْنِ عُبَیْدٍ عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ فَضْلٍ الْهَاشِمِیِّ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ ع قَالَ:

امام صادق علیه السلام فرمود:

صِیَامُ شَهْرِ رَمَضَانَ ذُخْرٌ لِلْعَبْدِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَا مِنْ عَبْدٍ یُکْثِرُ الصِّیَامَ فِی شَعْبَانَ إِلَّا أَصْلَحَ اللَّهُ أَمْرَ مَعِیشَتِهِ وَ کَفَاهُ شَرَّ عَدُوِّهِ وَ إِنَّ أَدْنَى مَا یَکُونُ لِمَنْ یَصُومُ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أَنْ تَجِبَ لَهُ الْجَنَّهُ».

روزه ماه رمضان اندوخته بنده است برای روز قیامت و هیچ بنده ای نیست که فراوان در ماه شعبان روزه بگیرد جز آنکه خدواند امر معاش و را اصلاح و شر دشمنان را از او دفع می کند و کمترین پاداش کسی که یک روز از ماه شعبان را روزه بگیرد این است که بهشت برای او واجب می گردد.

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی الْقَاسِمِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ الْکُوفِیِّ عَنْ نَصْرِ بْنِ مُزَاحِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ الرَّحْمَنِ الْمَسْعُودِیِّ عَنِ‏ الْعَلَاءِ بْنِ یَزِیدَ الْعُرَنِیِّ قَالَ قَالَ الصَّادِقُ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ ع حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏

امام صادق علیه السلام از پدران خود از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل نمود که آن حضرت فرمود:

شَعْبَانُ شَهْرِی وَ شَهْرُ رَمَضَانَ شَهْرُ اللَّهِ فَمَنْ صَامَ یَوْماً مِنْ شَهْرِی کُنْتُ شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ مِنْ شَهْرِی غَفَرَ اللَّهُ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ وَ مَا تَأَخَّرَ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَهْرِی قِیلَ لَهُ اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ یَحْفَظُ فَرْجَهُ وَ لِسَانَهُ وَ کَفَّ أَذَاهُ عَنِ النَّاسِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ ذُنُوبَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْهَا وَ مَا تَأَخَّرَ وَ أَعْتَقَهُ مِنَ النَّارِ وَ أَحَلَّهُ دَارَ الْقَرَارِ وَ قَبِلَ شَفَاعَتَهُ فِی عَدَدِ رَمْلٍ عَالِجٍ مِنْ مُذْنِبِی أَهْلِ التَّوْحِیدِ.

ماه شعبان، ماه من است و ماه رمضان، ماه خداست و هر کس یک روز از ماه من را روزه بگیرد من روز قیامت او را شفاعت خواهم کرد و هرکس دو روز از آن را روزه بگیرد خداوند گناهان گذشته و آینده او را می بخشد و هر کس سه روز از آن را روزه بگیرد به او گفته می شود از گذشته پاک شدی، عمل خود را از سر بگیر. و هر کس ماه رمضان را روزه بگیرد و عفت و زبان خود را حفظ کند و به کسی آزاری نرساند خداوند گناهان گذشته و آینده او را می بخشد و از آتش دوزخ آزاد و در بهشت او را جایگزین خواهد نمود و شفاعت او را درباره گنهکاران از اهل توحید به عدد رمل های بیابان عالج می پذیرد.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ أَحْمَدَ الْمُعَادِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْحَسَنِ عَلِیُّ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْمَرْوِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ یَحْیَى بْنِ عَبَّاسٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ عَاصِمٍ الْوَاسِطِیُّ قَالَ أَخْبَرَنِی عَطَا بْنُ السَّائِبِ عَنْ سَعِیدِ بْنِ جُبَیْرٍ عَنِ ابْنِ عَبَّاسٍ قَالَ:

عبدالله بن عباس می گوید:

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ قَدْ تَذَاکَرُوا عِنْدَهُ فَضَائِلَ شَعْبَانَ فَقَالَ شَهْرٌ شَرِیفٌ وَ هُوَ شَهْرِی وَ حَمَلَهُ الْعَرْشِ تُعَظِّمُهُ وَ تَعْرِفُ حَقَّهُ وَ هُوَ شَهْرٌ یُزَادُ فِیهِ أَرْزَاقُ الْمُؤْمِنِینَ وَ هُوَ شَهْرُ الْعَمَلِ فِیهِ یُضَاعَفُ الْحَسَنَهُ بِسَبْعِینَ وَ السَّیِّئَهُ مَحْطُوطَهٌ وَ الذَّنْبُ مَغْفُورٌ وَ الْحَسَنَهُ مَقْبُولَهٌ وَ الْجَبَّارُ جَلَّ جَلَالُهُ یُبَاهِی فِیهِ بِعِبَادِهِ وَ یَنْظُرُ إِلَى صِیَامِهِ وَ صُوَّامِهِ وَ قُوَّامِهِ وَ قِیَامِهِ فَیُبَاهِی بِهِ حَمَلَهَ الْعَرْشِ

خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله سخن از فضیلت ماه شعبان به میان آمد. پس رسول خدا صلی الله علیه و آلهفرمود: ماه شعبان ماه با شرافتی است و آن ماه من است و حاملین عرش آن را بزرگ می دارند و حق آن را می شناسند و آن ماهی است که ارزاق مومنین در آن زیاد می گردد و عبادت در آن هفتاد برابر پاداش دارد و گناه و معصیت در آن بخشوده می شود و عمل خیر در آن پذیرفته می گردد و خداوند در آن ماه به بندگان خود (که اهل عبادت هستند) و به سحر خیزان و روزه داران خود در این ماه بر حاملین عرش مباهات می نماید.

فَقَامَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع فَقَالَ بِأَبِی أَنْتَ وَ أُمِّی یَا رَسُولَ اللَّهِ صِفْ لَنَا شَیْئاً مِنْ فَضَائِلِهِ لِنَزْدَادَ رَغْبَهً فِی صِیَامِهِ وَ قِیَامِهِ وَ لِنَجْتَهِدَ لِلْجَلِیلِ عَزَّ وَ جَلَّ فِیهِ-

ابن عباس می گوید سخن رسول خدا صلی الله علیه و آله که به اینجا رسید علی ین ابی طالب علیه السلام برخاست و گفت: پدر و مادرم به فدای شما باد! یا رسول الله! شمه ای از فضایل این ماه را بیان کنید تا رغبت ماه به سحرخیزی و روزه داری در آن زیاد شود و در عبادت خدا کوشا باشیم.

فَقَالَ النَّبِیُّ ص مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ سَبْعِینَ حَسَنَهً تَعْدِلُ عِبَادَهَ سَنَهٍ

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند هفتاد حسنه به او می دهد که هر حسنه اش معادل یک سال عبادت است

وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ مِنْ شَعْبَانَ حُطَّتْ عَنْهُ السَّیِّئَهُ الْمُوبِقَهُ

و هر کس دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد گناه (گناهان) بزرگ او بخشوده می شود.

وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ رَفَعَ لَهُ سَبْعِینَ دَرَجَهً فِی الْجِنَانِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ

و هر کس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد درجه ازد رجات بهشتی که از درّ و یاقوت ساخته شده برای او افزوده می شود

وَ مَنْ صَامَ أَرْبَعَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ وُسِّعَ عَلَیْهِ فِی الرِّزْقِ

و هر کس چهار روز از ماه شعبان را روزه بگیرد وسعت روزی پیدا می کند.

وَ مَنْ صَامَ خَمْسَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ حُبِّبَ إِلَى الْعِبَادِ

و هر کس پنج روز از ماه شعبان را روزه بگیرد مورد علاقه و محبت خدا قرار می گیرد.

وَ مَنْ صَامَ سِتَّهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ صُرِفَ عَنْهُ سَبْعُونَ لَوْناً مِنَ الْبَلَاءِ

و هر کس شش روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد نوع بلا از او دور می گردد.

وَ مَنْ صَامَ سَبْعَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ عُصِمَ مِنْ إِبْلِیسَ وَ جُنُودِهِ دَهْرَهُ وَ عُمُرَهُ

و هر کس هفت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد در تمام عمر از شرّ شیطان و لشکر او محفوظ می ماند

وَ مَنْ صَامَ ثَمَانِیَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ لَمْ یَخْرُجْ مِنَ الدُّنْیَا حَتَّى یُسْقَى مِنْ حِیَاضِ الْقُدْسِ

و هر کس هشت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد از دنیا نمی روزد تا از «حیاض القدس» بنوشد

وَ مَنْ صَامَ تِسْعَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ عَطَفَ عَلَیْهِ مُنْکَرٌ وَ نَکِیرٌ عِنْدَ مَا یَسْأَلَانِهِ

و هر کس نه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد منکر و نکیر در قبر با او مهربان خواهند بود

وَ مَنْ صَامَ عَشَرَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ وَسَّعَ اللَّهُ عَلَیْهِ قَبْرَهُ سَبْعِینَ ذِرَاعاً

و هر کس ده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد قبر او هفتاد ذراع وسعت پیدا می کند

وَ مَنْ صَامَ أَحَدَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ ضُرِبَ عَلَى قَبْرِهِ إِحْدَى عَشْرَهَ مَنَارَهً مِنْ نُورٍ

و هر کس یازده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد یازده مناره از نور بر قبر او نصب می شود

وَ مَنْ صَامَ اثْنَیْ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ زَارَهُ فِی قَبْرِهِ کُلَّ یَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ إِلَى النَّفْخِ فِی الصُّورِ

و هر کس دوازده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد در هر روزی هفتاد هزار ملک او را در قبر زیارت می کنند تا قیامت برپا شود.

وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ اسْتَغْفَرَتْ لَهُ مَلَائِکَهُ سَبْعِ سَمَاوَاتٍ

و هر کس سیزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد ملائکه هفت آسمان برای او استغفار می کنند.

وَ مَنْ صَامَ أَرْبَعَهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أُلْهِمَتِ الدَّوَابُّ وَ السِّبَاعُ حَتَّى الْحِیتَانُ فِی الْبُحُورِ أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لَهُ-

و هر کس چهارده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد چهارپایان و درندگان و ماهیان دریا برای او استغفار می کنند

وَ مَنْ صَامَ خَمْسَهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ نَادَاهُ رَبُّ الْعِزَّهِ لَا أُحْرِقُکَ بِالنَّارِ

و هر کس پانزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند به او خطاب خواهد نمود، من تو را به آتش نمی سوزانم.

وَ مَنْ صَامَ سِتَّهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أُطْفِئَ‏ عَنْهُ سَبْعُونَ بَحْراً مِنَ النِّیرَانِ

و هر کس شانزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد دریای آتش از او خاموش می شود.

وَ مَنْ صَامَ سَبْعَهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أُغْلِقَتْ عَنْهُ أَبْوَابُ النِّیرَانِ کُلُّهَا

و هر کس هفده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد همه درهای آتش به روی او بسته خواهد شد

وَ مَنْ صَامَ ثَمَانِیَهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ الْجِنَانِ کُلُّهَا

و هر کس هجده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد همه درهای بهشت به روی او گشوده می شود

وَ مَنْ صَامَ تِسْعَهَ عَشَرَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أُعْطِیَ سَبْعِینَ أَلْفَ قَصْرٍ مِنَ الْجِنَانِ مِنْ دُرٍّ وَ یَاقُوتٍ

و هر کس نوزده روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد قصر از درّ و یاقوت در بهشت به او داده می شود.

وَ مَنْ صَامَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ زُوِّجَ سَبْعِینَ أَلْفَ زَوْجَهً مِنَ الْحُورِ الْعِینِ

و هر کس بیست روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد هزار حورالعین بهشتی به او تزویج می شود.

وَ مَنْ صَامَ أَحَدَ وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ رَحَّبَتْ لَهُ الْمَلَائِکَهُ وَ مَسَحَتْهُ بِأَجْنِحَتِهَا

و هر کس بیست و یک روز از ماه شعبان را روزه بگیرد ملائکه بال های خود را بر او می کشند و به او خوشآمد می گویند.

وَ مَنْ صَامَ اثْنَیْنِ وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ کُسِیَ سَبْعِینَ حُلَّهً مِنْ سُنْدُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ

و هر کس بیست و دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هفتاد حلّه از سندس و استبرق به او پوشانده می شود.

وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أُتِیَ بِدَابَّهٍ مِنْ نُورٍ حِینَ [عِنْدَ] خُرُوجِهِ مِنْ قَبْرِهِ فَیَرْکَبُهَا طَیَّاراً إِلَى الْجَنَّهِ

و هر کس بیست و سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد هنگامی که از قبر خارج می شود بر مرکبی از نور سوار می شود و به طرف بهشت پرواز می نماید.

وَ مَنْ صَامَ أَرْبَعَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أُعْطِیَ بَرَاءَهً مِنَ النِّفَاقِ

و هر کس بیست و چهار روز از ماه شعبان را روزه بگیرد به او برائت از نفاق داده می شود

وَ مَنْ صَامَ خَمْسَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ شُفِّعَ فِی سَبْعِینَ أَلْفَ مِنْ أَهْلِ التَّوْحِیدِ

و هر کس بیست و پنج روز از ماه شعبان را روزه بگیرد احازه پیدا می کند که هفتاد هزار از گنهکاران از اهل توحید را شغاعت نماید.

وَ مَنْ صَامَ سِتَّهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ جَوَازاً عَلَى الصِّرَاطِ

و هر کس بیست و شش روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند (جواز) عبور از صراط برای او می نویسد

وَ مَنْ صَامَ سَبْعَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ کُتِبَ لَهُ بَرَاءَهٌ مِنَ النَّارِ

و هر کس بیست و هفت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند برائت از آتش دوزخ را برای او می نویسد

وَ مَنْ صَامَ ثَمَانِیَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ یُهَلَّلُ وَجْهُهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ

و هر کس بیست و هشت روز از ماه شعبان را روزه بگیرد صورت او روز قیامت نورانی خواهد بود

وَ مَنْ صَامَ تِسْعَهً وَ عِشْرِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ نَالَ رِضْوَانَ اللَّهِ الْأَکْبَرَ

و هر کس بیست و نه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد به رضوان و خشنودی بزرگ خدا نایل می شود.

وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثِینَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ نَادَاهُ جَبْرَئِیلُ مِنْ قُدَّامِ الْعَرْشِ یَا هَذَا اسْتَأْنِفِ الْعَمَلَ عَمَلًا جَدِیداً فَقَدْ غُفِرَ لَکَ مَا مَضَى وَ تَقَدَّمَ مِنْ ذُنُوبِکَ وَ الْجَلِیلُ عَزَّ وَ جَلَّ یَقُولُ لَوْ کَانَ ذُنُوبُکَ عَدَدَ نُجُومِ السَّمَاءِ وَ قَطْرِ الْأَمْطَارِ وَ وَرَقِ الْأَشْجَارِ وَ عَدَدَ الرَّمْلِ وَ الثَّرَى وَ أَیَّامِ الدُّنْیَا لَغَفَرْتُهَا لَکَ- وَ ما ذلِکَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِیزٍ بَعْدَ صِیَامِکَ شَهْرَ شَعْبَانَ قَالَ ابْنُ عَبَّاسٍ هَذَا لِشَهْرِ شَعْبَانَ‏.

و هر کس سی روز از ماه شعبان را روزه بگیرد جبرئیل علیه السلام از مقابل عرش به او خطاب می کند: عمل خود را از سر بگیرد که خداوند همه گذشته های تو را بخشید و خداوند به او خطاب می فرماید: اگر گناهان تو به اندازه ستاره های آسمان و دانه های باران و برگ درختان و رمل بیابان و روزهای دنیا باشد من برای تو بخشیدم و این رحمت و مرحمت خدا برای تو بعید نیست؛ چرا که ماه شعبان را روزه گرفته ای. ابن عباس در پایان این حدیث می گوید این همه ثواب برای روزه ماه شعبان است.

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطَّانُ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَیْنِ قَالَ حَدَّثَنَا یَزِیدُ بْنُ سِنَانٍ الْمُبْصِرِیُ‏ نَزِیلُ مِصْرَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ مَهْدِیٍّ قَالَ حَدَّثَنَا ثَابِتُ بْنُ قَیْسٍ الْعَمْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنِی أَبُو سَعِیدٍ الْمُقْرِی قَالَ حَدَّثَنِی أُسَامَهُ بْنُ زَیْدٍ قَالَ:

اسامه بن زید می گوید:

کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَصُومُ الْأَیَّامَ حَتَّى یُقَالَ لَا یُفْطِرُ وَ یُفْطِرُ حَتَّى یُقَالَ لَا یَصُومُ قُلْتُ رَأَیْتُهُ یَصُومُ مِنْ شَهْرٍ مَا لَا یَصُومُ فِی شَیْ‏ءٍ مِنَ الشُّهُورِ قَالَ نَعَمْ قُلْتُ أَیَّ الشُّهُورِ قَالَ شَهْرَ شَعْبَانَ کَانَ یَقُولُ هُوَ شَهْرٌ یَغْفُلُ النَّاسُ عَنْهُ بَیْنَ رَجَبٍ وَ شَهْرِ رَمَضَانَ وَ هُوَ شَهْرٌ یُرْفَعُ فِیهِ الْأَعْمَالُ إِلَى رَبِّ الْعَالَمِینَ جَلَّ جَلَالُهُ فَأُحِبُّ أَنْ یُرْفَعَ لِی عَمَلِی وَ أَنَا صَائِمٌ‏.

عادت رسول خدا صلی الله علیه و آله این بود که مدتی پیاپی روزه می گرفت تا گفته می شد همیشه روزه است و مدتی پیاپی روزه نمی گرفت تا گفته می شد دیگر روزه نمی گیرد. ابوسعید حذری می گوید: به اسامه گفتم: رسول خدا صلی الله علیه و آله در کدام یک از ماه ها بیشتر مقید به روزه گرفتن بود؟ اسامه گفت: ماه شعبان را مقید بود که روزه بگیرد و می فرمود: ماه شعبان، ماه من است و مردم از روزه گرفتن در آن غافلند و آن ماهی است که اعمال مردم به درگاه پروردگار عالم بالا می رود و من دوست دارم که در حال روزه اعمالم بالا رود.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ رَحْمَهُ اللَّهِ عَلَیْهِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عُلْوَانَ عَنْ عَمْرِو بْنِ خَالِدٍ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ ع قَالَ:

امام باقر علیه السلام می فرماید:

کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَصُومُ شَعْبَانَ وَ شَهْرَ رَمَضَانَ یَصِلُهُمَا وَ یَنْهَى النَّاسَ أَنْ یَصِلُوهُمَا وَ کَانَ یَقُولُ هُمَا شَهْرُ اللَّهِ- وَ هُمَا کَفَّارَهٌ لِمَا قَبْلَهُمَا وَ مَا بَعْدَهُمَا مِنَ الذُّنُوب‏

عادت رسول خدا صلی الله علیه و آله این بود که ماه شعبان را روزه می گرفت و به ماه مبارک رمضان متصل می نمود و مردم را نهی می نمود که چنین کنند (و روزه دو ماه را برای خود واجب بداند) و می فرمود: «ماه شعبان و ماه رمضان ماه های خداست و روزه رفتن در آنها کفاره گناهان گذشته و آینده است.»

حَدَّثَنَا أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی نَجْرَانَ عَنْ یُونُسَ بْنِ یَعْقُوبَ قَالَ:

یونس بن یعقوب می گوید:

سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنْ صَوْمِ شَعْبَانَ کَانَ أَحَدٌ مِنْ آبَائِکَ یَصُومُهُ فَقَالَ کَانَ خَیْرُ آبَائِی رَسُولُ اللَّهِ ص کَانَ أَکْثَرُ صِیَامِهِ فِی شَعْبَانَ‏.

از امام صادق علیه السلام سوال کردم: آیا از پدران شما کسی اهل روزه ماه شعبان بوده است؟ امام صادق علیه السلام فرمود: «آری، بهترین پدران من رسول خدا صلی الله علیه و آله (است که) بیشترین روزه او در ماه شعبان بوده است.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَبِی عَلِیِّ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنَا حَامِدُ بْنُ شُعَیْبٍ قَالَ حَدَّثَنَا شُرَیْحُ بْنُ یُوسُفَ قَالَ حَدَّثَنَا وَکِیعٌ عَنْ سُفْیَانَ عَنْ زَیْدِ بْنِ أَسْلَمَ قَالَ:

زید بن اسلم می گوید:

سُئِلَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ صَوْمِ رَجَبٍ قَالَ وَ أَیْنَ أَنْتُمْ عَنْ شَعْبَانَ‏.

از رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره روزه ماه رجب سوال شد. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: «چرا از روزه ماه شعبان غافلید؟»

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى الْعَطَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی نَصْرٍ الْبَزَنْطِیِّ عَنْ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

امام صادق علیه السلام فرمود:

إِنَّ صَوْمَ الثَّلَاثِینَ وَ صَوْمَ إِتْبَاعِهِ صَوْمَ شَعْبَانَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ تَوْبَهٌ مِنَ اللَّهِ وَ اللَّهِ‏.

به خدا سوگند، روزه ماه شعبان و روزه ماه رمضان سبب آمرزش خداوند خواهد بود.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ إِسْحَاقَ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدٍ الْکُوفِیُّ عَنْ عَلِیِّ بْنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ فَضَّالٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی الْحَسَنِ الرِّضَا ع قَالَ:

علی بن فضال می گوید: حضرت رضا علیه السلام فرمود:

مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الرَّحْمَهُ وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الرَّحْمَهُ وَ الْمَغْفِرَهُ وَ الْکَرَامَهُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ وَجَبَتْ لَهُ الرَّحْمَهُ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ مِنْ آخِرِ شَعْبَانَ وَ وَصَلَهَا بِصِیَامِ شَهْرِ رَمَضَانَ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ صَوْمَ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً خَرَجَ مِنَ الذُّنُوبِ کَیَوْمَ وَلَدَتْهُ أُمُّهُ ثُمَّ قَالَ ع حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ ع أَنَ‏ رَسُولَ اللَّهِ ص قَالَ مَنْ أَدْرَکَ شَهْرَ رَمَضَانَ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَدْرَکَ لَیْلَهَ الْقَدْرِ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ وَ مَنْ حَضَرَ الْجُمُعَهَ مَعَ الْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ وَ مَنْ أَدْرَکَ وَالِدَیْهِ أَوْ أَحَدَهُمَا فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ وَ مَنْ ذُکِرْتُ عِنْدَهُ فَصَلَّى عَلَیَّ فَلَمْ یُغْفَرْ لَهُ فَأَبْعَدَهُ اللَّهُ قِیلَ یَا رَسُولَ اللَّهِ کَیْفَ یُصَلِّی عَلَیْکَ وَ لَا یُغْفَرُ لَهُ فَقَالَ إِنَّ الْعَبْدَ إِذَا صَلَّى عَلَیَّ وَ لَمْ یُصَلِّ عَلَى آلِی تِلْکَ الصَّلَاهَ فَضُرِبَ بِهَا وَجْهَهُ وَ إِذَا صَلَّى عَلَیَّ وَ عَلَى آلِی غُفِرَ لَهُ‏.

هر کسی که روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد رحمت خدا بر او واجب می گردد و هر کس دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد، روز قیامت رحمت و مغفرت و کرامت خداوند بر او واجب می گردد و هر کس ماه مبارک رمضان را روزه بگیرد رحمت خداوند بر او واجب می گردد و هر کس سه روز از آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و آن را به روزه ماه مبارک رمضان وصل کند خداوند پاداش روزه دو ماه پی در پی را برای او می نویسد و هر کس ماه رمضان را از روز ایمان و خلوص روزه بگیرد از گناهان خود خارج می گردد مانند وقتی که از مادر متولد شده است. سپس حضرت رضا علیه السلام فمرود: پدرم از پدرانش نقل نمود که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که ماه رمضان را درک نماید و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است ؛ و کسی که شب قدر را درک کند و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است؛ و کسی که در نماز جمعه شرکت کند و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است؛ و کسی که پدر و مادر و یا یکی از آنان را درک کند و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است؛ و کسی که نام مرا بشنود و بر من صلوات بفرستد و آمرزیده نشود از رحمت خدا دور است. گفته شد: یا رسول الله! چگونه می شود کسی بر شما صلوات بفرستد و آمرزیده نشود؟ رسول خدا فرمود: اگر بنده ای بر من صلوات بفرستد و بر آل من صلوات نفرستد آن صلوات بر می گردد و بر صورت او زده می شود، در حالی که اگر کسی بر من و آل من صلوات بفرستد آمرزیده خواهد شد.

حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ الْبَرْقِیُّ عَنْ أَبِیهِ عَنْ جَدِّهِ عَنِ ابْنِ فَضَّالٍ عَنْ مَرْوَانَ بْنِ مُسْلِمٍ‏ [سلم‏] عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏

امام صادق علیه السلام از پدرانش، از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل نموده که فرمود:

شَعْبَانُ شَهْرِی وَ رَمَضَانُ شَهْرُ اللَّهِ فَمَنْ صَامَ مِنْ شَهْرِی یَوْماً وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّهُ وَ مَنْ صَامَ مِنْهُ یَوْمَیْنِ کَانَ مِنْ رُفَقَاءِ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقِینَ‏ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَنْ صَامَ الشَّهْرَ کُلَّهُ وَ وَصَلَهُ بِشَهْرِ رَمَضَانَ کَانَ ذَلِکَ تَوْبَهً لَهُ مِنْ کُلِّ ذَنْبٍ صَغِیرٍ أَوْ کَبِیرٍ وَ لَوْ مِنْ دَمٍ حَرَامٍ‏.

شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداست. پس هر کس یک روز از ماه من را روزه بگیرد بهشت بر او واجب می گردد و هرکس دو روز از آن را روزه بگیرد در قیامت هم نشین پیامبران و صدیقین خواهد بود و هر کس همه ماه شعبان را روزه بگیرد و به ماه رمضان متصل نماید این عمل توبۀ او خواهد بود از هر گناه کوچک و یا بزرگ حتی ریختن خون حرام.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْعَزِیزِ بْنُ یَحْیَى‏ قَالَ حَدَّثَنِی أَحْمَدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْکُوفِیُّ عَنْ سُلَیْمَانَ الْمَرْوَزِیِّ عَنِ الرِّضَا عَلِیِّ بْنِ مُوسَى ص أَنَّهُ قَالَ:

حضرت رضا علیه السلام فرمود:

کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یُکْثِرُ الصِّیَامَ فِی شَعْبَانَ وَ لَقَدْ کَانَتْ نِسَاؤُهُ إِذَا کَانَ عَلَیْهِنَّ صَوْمٌ أَخَّرْنَهُ إِلَى شَعْبَانَ مَخَافَهَ أَنْ یَمْنَعْنَ رَسُولَ اللَّهِ ص حَاجَتَهُ وَ کَانَ ع یَقُولُ شَعْبَانُ شَهْرِی وَ هُوَ أَفْضَلُ الشُّهُورِ بَعْدَ شَهْرِ رَمَضَانَ فَمَنْ صَامَ فِیهِ یَوْماً کُنْتُ شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ رَمَضَانَ إِیمَاناً وَ احْتِسَاباً غَفَرْتُ لَهُ ذُنُوبَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْهَا وَ مَا تَأَخَّرَ وَ إِنَّ الصَّائِمَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یُفْطِرَ مَا لَمْ یَأْتِ بِشَیْ‏ءٍ یَنْقُضُ وَ إِنَّ الْحَاجَّ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یَرْجِعَ مَا لَمْ یَأْتِ بِشَیْ‏ءٍ یُبْطِلُ حَجَّهُ وَ إِنَّ النَّائِمَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یَنْتَبِهَ مَا لَمْ یَکُنْ یَأْتِ عَلَى حَرَامٍ وَ إِنَّ الصَّبِیَّ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یَبْلُغَ وَ إِنَّ الْمُجَاهِدَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یَعُودَ إِلَى مَنْزِلِهِ مَا لَمْ یَأْتِ بِشَیْ‏ءٍ یُبْطِلُ جِهَادَهُ وَ إِنَّ الْمَجْنُونَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یُفِیقَ وَ إِنَّ الْمَرِیضَ لَا یَجْرِی عَلَیْهِ الْقَلَمُ حَتَّى یَصِحَّ ثُمَّ قَالَ ع إِنَّ مُبَایَعَهَ اللَّهِ رَخِیصَهٌ فَاشْتَرُوهَا قَبْلَ أَنْ تَغْلُوَ.

رسول خدا صلی الله علیه و آلخ فراوان در ماه شعبان روزه می گرفت و همسران آن حضرت نیز اگر روزه ای بر عهده داشتند در ماه شعبان می گرفتند که مانع از بهره مند شدن رسول خدا صلی الله علیه و آله از آنان نشده باشند و می فرمود: ماه شعبان ماه من است و آن بهترین ماه ها بعد از ماه مبارک رمضان است. پس هر کس یک روز از آن را روزه بگیرد من در قیامت شفیع او خواهم بود، و هر کس ماه رمضان را از روی ایمان و خلوص روزه بگیرد گناهان گذشته و آینده او بخشوده می گردد. و می فرمود: برای روزه دار تا وقتی که افطار می کند چیزی (گناهی) نوشته نمی شود اگر کاری که ناقص روزه باشد انجام ندهد. و فرمود: بر حاجی نیز چیزی نوشته نمی شود تا از حج فارغ گردد، مشروط به اینکه کاری که حج او را باطل می کند انجام نداده باشد. و فرمود: بر انسانی که بخ خواب رفته نیز چیزی نوشته نمی شود تا بیدار شود، به شرط آنکه حرامی را انجام نداده باشد و فرمود: بر بچه نابالغ نیز چیزی نوشته نمی شود تا وقتی که بالغ گردد و فرمود: بر مجاهد فی سبیل الله نیز چیزی نوشته نمی شود تا به منزل خود بازگردد مادامی که کاری نکرده باشد که جهاد او ر اباطل نماید و فرمود: بر دیوانه نیز چیزی نوشته نمی شود تا از جنون خود خارج گردد و فرمود: بر مریض نیز چیزی نوشته نمی شود تا سلامت یابد. سپس فرمود: معامله های خدا با شما برای شما ارزان و سودمند است پس دریابید آنها را قبل از آنکه قیمت آن بالا رود.

حَدَّثَنِی‏ أَبِی رَحِمَهُ اللَّهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ عَنْ عَلِیِّ بْنِ أَبِی سُلَیْمَانَ بْنِ الزُّرْبِیِّ [الْفَرْوِیِ‏] قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَرْحُومٍ الْأَزْدِیِّ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ‏

عبدالله بن مرحوم ازدی می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود:

مَنْ صَامَ أَوَّلَ یَوْمٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّهُ الْبَتَّهَ وَ مَنْ صَامَ یَوْمَیْنِ نَظَرَ اللَّهُ إِلَیْهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ فِی دَارِ الدُّنْیَا وَ دَامَ نَظَرُهُ إِلَیْهِ فِی الْجَنَّهِ وَ مَنْ صَامَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ زَارَ اللَّهَ فِی عَرْشِهِ مِنْ جَنَّتِهِ فِی کُلِّ یَوْمٍ‏.

هر کس روز اول ماه شعبان را روزه بگیرد به راستی بهشت برای او واجب می شود و هر کس دو روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند در هر روز و شب در دنیا به او نظر رحمت می کند و این رحمت برای او ادامه خواهد داشت تا به بهشت داخل شود؛ و هر کس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد خدا را در بهشت همه روزه زیارت می نماید.

قال أبو جعفر محمد بن علی مصنف هذا الکتاب رضی الله عنه و أرضاه یعنی‏ زیاره الله عز و جل زیاره حجج الله تعالى من زارهم فقد زار الله و من‏ یکون له فی الجنه من المحل ما یقدر على الارتفاع إلى درجه النبی و الأئمه صلوات الله علیهم حتى یزورهم فیها فمحله عظیم و زیارتهم زیاره الله کما أن طاعتهم طاعه الله و معصیتهم معصیه الله و متابعتهم متابعه الله و لیس ذلک على ما یذکره أهل التشبیه تعالى الله عما یقولون علوا کبیرا.

شیخ صدورق در پایان این حدیث می فرماید: معنای زیارت خداوند زیارت حجت های الهی است که هر کس آنان را زیارت کند ماند این است که خدا را زیارت نموده باشد و کسی که در بهشت بتواند از محل خود بالا روزد و به درجه رسول خدا و ائمه علیهم السلام برسد و آنان را زیارت نماید مقام بلندی خواهد داشت. آری، زیارت آنان زیارت خداوند است؛ چنانکه اطاعت از آنان نیز اطاعت خدا و معصیت و نافرمانی از آنان نافرمانی خداوند می باشد. سپس می گوید: زیارت خداوند که در این حدیث آمده به این معناست نه به معنایی که اهل تشبیه می گویند.

حَدَّثَنَا جَعْفَرُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَهِ الْکُوفِیُّ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا جَدِّی الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ عَنْ جَدِّهِ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ الْمُغِیرَهِ عَنْ إِسْمَاعِیلَ بْنِ أَبِی زِیَادٍ عَنِ الصَّادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏

امام صادق علیه السلام از پدرانش از رسول خدا نقل نمود که آن حضرت فرمود:

شَعْبَانُ شَهْرِی وَ رَمَضَانُ شَهْرُ اللَّهِ وَ هُوَ رَبِیعُ الْفُقَرَاءِ وَ إِنَّمَا جُعِلَ الْأَضْحَى لِیَشْبَعَ مَسَاکِینُکُمْ مِنَ اللَّحْمِ فَأَطْعِمُوهُمْ‏.

ماه شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خدا و بهار فقراست و خداوند عید قربان را برای این قرار داده که فقرای شما از گوشت قربانی سیر شوند. پس شما باید آنان را سیر کنید.

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ بْنِ أَحْمَدَ بْنِ الْوَلِیدِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ الصَّفَّارُ قَالَ حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ مَعْرُوفٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ مَهْزِیَارَ عَنِ الْحَسَنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ زُرْعَهَ عَنِ الْمُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

امام صادق علیه السلام فرمود:

کَانَ أَبِی ع یَصِلُ مَا بَیْنَهُمَا وَ یَقُولُ صَوْمُ‏ شَهْرَیْنِ مُتَتابِعَیْنِ تَوْبَهٌ مِنَ اللَّهِ‏.

پدرم همیشه ماه شعبان را روزه می گرفت و به ماه مبارک رمضان متصل می نمود و می فرمود: روزه دو ماه پیاپی سبب قبولی توبه خداوند است.

حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ‏ «1» عَنْ أَبِیهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ حَفْصٍ الْبَخْتَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ:

امام صادق علیه السلام فرمود:

کُنَّ نِسَاءُ النَّبِیِّ ص إِذَا کَانَ عَلَیْهِنَّ صِیَامٌ أَخَّرْنَ ذَلِکَ إِلَى شَعْبَانَ کَرَاهِیَهَ أَنْ یَمْنَعْنَ رَسُولَ اللَّهِ ص حَاجَتَهُ وَ إِذَا کَانَ شَعْبَانُ صُمْنَ وَ صَامَ مَعَهُنَّ قَالَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقُولُ شَعْبَانُ شَهْرِی.

زنهای پیامبر روزه های قضای خود را تأخیر می انداختند تا در ماه شعبان انجام دهند تا بتوانند در اختیار رسول خدا باشند و چون ماه شعبان می رسید آنها نیز مانند رسول خدا روزه می گرفتند. امام صادق علیه السلام سپس فرمود: رسول خدا همیشه می فرمود: شعبان ماه من است.

حَدَّثَنَا أَبِی رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا سَعْدُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ قَالَ حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى وَ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ بْنِ أَبِی الْخَطَّابِ جَمِیعاً عَنْ عُمَرَ بْنِ عِیسَى عَنْ سَمَاعَهَ بْنِ مِهْرَانَ قَالَ:

سماعه بن مهران می گوید:

قُلْتُ لِأَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع هَلْ صَامَ أَحَدٌ مِنْ آبَائِکَ شَعْبَانَ قَالَ خَیْرُ آبَائِی رَسُولُ اللَّهِ ص وَ کَانَ یَصُومُهُ‏.

به امام صادق علیه السلام گفتم: آیا از پدران شما کسی بوده که ماه شعبان را روزه بگیرد؟ فرمود: آری، بهترین پدران من، رسول خدا همیشه ماه شعبان را روزه می گرفته است

حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ قَالَ حَدَّثَنَا الْحُسَیْنُ بْنُ الْحَسَنِ [بْنِ‏] أَبَانٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ سَلَمَهَ صَاحِبِ السَّابِرِیِّ عَنْ أَبِی الصَّبَّاحِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع یَقُولُ‏ ص

ابوالصباح می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که می فرمود:

صَوْمُ شَعْبَانَ وَ شَهْرُ رَمَضَانَ وَ اللَّهِ‏ تَوْبَهٌ مِنَ اللَّهِ‏.

به خدا سوگند، روزه ماه شعبان و ماه رمضان سبب پذیرفته شدن توبه از سوی خداوند است

حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِیَادِ بْنِ جَعْفَرٍ الْهَمَدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنِ ابْنِ أَبِی عُمَیْرٍ عَنْ أَبَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع‏ قَالَ:

امام صادق علیه السلام فرمود:

مَنْ صَامَ ثَلَاثَهَ أَیَّامٍ مِنْ شَعْبَانَ وَجَبَتْ لَهُ الْجَنَّهُ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص شَفِیعَهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ.

هر کس سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد بهشت برای او واجب می گردد و رسول خدا در قیامت برای او شفاعت خواهد نمود.

وَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع سَمِعْتُ أَبِی قَالَ:

امام صادق علیه السلام فمرود:

کَانَ أَبِی زَیْنُ الْعَابِدِینَ ع إِذَا أَهَلَّ شَعْبَانَ جَمَعَ أَصْحَابَهُ فَقَالَ مَعَاشِرَ أَصْحَابِی أَ تَدْرُونَ أَیُّ شَهْرٍ هَذَا هَذَا شَهْرُ شَعْبَانَ وَ کَانَ رَسُولُ اللَّهِ ص یَقُولُ شَعْبَانُ شَهْرِی أَلَا فَصُومُوا فِیهِ مَحَبَّهً لِنَبِیِّکُمْ وَ تَقَرُّباً إِلَى رَبِّکُمْ فَوَ الَّذِی نَفْسُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِیَدِهِ لَسَمِعْتُ أَبِی الْحُسَیْنَ بْنَ عَلِیٍّ یَقُولُ سَمِعْتُ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ ع یَقُولُ مَنْ صَامَ شَعْبَانَ مَحَبَّهَ نَبِیِّ اللَّهِ ع وَ تَقَرُّباً إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَحَبَّهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ قَرَّبَهُ مِنْ کَرَامَتِهِ یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ أَوْجَبَ لَهُ الْجَنَّهَ.

از پدرم شنیدم که می فرمود: عادت پدرم زین العابدین علیه السلام این بود که چون هلال ماه شعبان دیده می شد اصحاب خود را جمع می نمود و به آنان می فرمود: آیا می دانید این چه ماهی است؟ این ماهی است که رسول خدا بارها می فرمود: شعبان ماه من است. پس آگاه باشید و برای محبت رسول خدا و تقرب به آن حضرت در این ماه روزه بگیرید. سپس می فرمود: سوگند به آن خدایی که جان علی بن الحسین به دست اوست، من از پدرم حسین بن علی علیه السلام شنیدم که می فمرود: هر کس برای دوستی پیامبر خدا و تقرب به خدای عز و جل ماه شعبان را روزه بگیرد خداوند او را دوست خواهد داشت و روز قیامت او را به کرامت خویش نزدیک و بهشت را برای او واجب خواهد نمود.

حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ أَحْمَدَ ره قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ هَارُونَ الصُّوفِیُّ عَنْ أَبِی تُرَابٍ عُبَیْدِ اللَّهِ بْنِ مُوسَى الرُّویَانِیِّ عَنْ عَبْدِ الْعَظِیمِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ الْحَسَنِیِّ عَنْ سَهْلِ بْنِ سَعْدٍ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع یَقُولُ‏

حضرت عبدالعظیم حسنی از سهل بن سعد نقل نموده که گوید: از حضرت رضا علیه السلام شنیدم که می فرمود:

الصَّوْمُ لِلرُّؤْیَهِ وَ الْفِطْرُ لِلرُّؤْیَهِ وَ لَیْسَ مِنَّا مَنْ صَامَ قَبْلَ الرُّؤْیَهِ لِلرُّؤْیَهِ وَ أَفْطَرَ قَبْلَ الرُّؤْیَهِ لِلرُّؤْیَهِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ ص فَمَا تَرَى فِی صَوْمِ یَوْمِ الشَّکِّ فَقَالَ حَدَّثَنِی أَبِی عَنْ جَدِّی عَنْ آبَائِهِ ع قَالَ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع لَأَنْ أَصُومَ یَوْماً مِنْ شَعْبَانَ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ أَنْ أُفْطِرَ یَوْماً مِنْ شَهْرِ رَمَضَانَ.

روزه ماه رمضان با دیدن ماه شروع می شود و با دیدن ماه ختم می شود و از ما نیست کسی که قبل از دیدن ماه (رمضان به نیت ماه رمضان) روزه بگیرد و یا قبل از دیدن ماه (شوال) افطار کند و روزه نگیرد. سهل بن سعد می گوید: به حضرت گفتم: نظر شما درباره روزه یوم الشک (یعنی روزی که معلوم نیست آخر ماه شعبان است و یا اول ماه رمضان) چیست؟ فرمود: پدرم، از پدرانش، از امیرالمومنین نقل نمودند که فرمود: من یک روز از ماه شعبان را روزه بگیرم بیشتر دوست می دارم تا اینکه یک روز از ماه رمضان را افطار نمایم.

قال مصنف هذا الکتاب هذا حدیث غریب لا أعرفه إلا بهذا الإسناد و لم أسمعه إلا من علی بن أحمد.

مرحوم صدوق پس از نقل حدیث فوق می فرماید: این حدیث غریبی است که ما جز با این سند آن را نیافته ایم و من این حدیث را جز از علی بن احمد نشنیده ام.

قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ الْهَاشِمِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا فُرَاتُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ فُرَاتٍ الْکُوفِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ عَلِیٍّ الْهَمَدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا الْحَسَنُ بْنُ عَلِیٍّ الْمَعْرُوفُ بِأَبِی عَلِیٍّ الشَّامِیِّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ‏ بْنُ سَعِیدٍ الرَّمَدْقَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ الْوَاحِدِ بْنُ عَتَّابٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَاصِمُ بْنُ سُلَیْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا خُزَیْمِیٌّ عَنِ الضَّحَّاکِ عَنْ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‏

امیرالمومنین علیه السلام می فرماید: رسول خدا فرمود:

شَعْبَانُ شَهْرِی وَ رَمَضَانُ شَهْرُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَمَنْ صَامَ شَهْرِی کُنْتُ لَهُ شَفِیعاً یَوْمَ الْقِیَامَهِ وَ مَنْ صَامَ شَهْرَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ أَنِسَ اللَّهُ وَحْشَتَهُ فِی قَبْرِهِ وَ وَصَلَ وَحْدَتَهُ وَ خَرَجَ مِنْ قَبْرِهِ مُبْیَضّاً وَجْهُهُ أَخَذَ الْکِتَابَ بِیَمِینِهِ وَ الْخُلْدَ بِیَسَارِهِ حَتَّى یَقِفَ بَیْنَ یَدَیْ رَبِّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فَیَقُولُ عَبْدِی فَیَقُولُ لَبَّیْکَ سَیِّدِی فَیَقُولُ عَزَّ وَ جَلَّ صُمْتَ لِی قَالَ فَیَقُولُ نَعَمْ یَا سَیِّدِی فَیَقُولُ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى خُذُوا بِیَدِ عَبْدِی حَتَّى تَأْتُوا بِهِ نَبِیِّی فَأُوتَى بِهِ فَأَقُولُ صُمْتَ شَهْرِی فَیَقُولُ نَعَمْ فَأَقُولُ لَهُ أَنَا أَشْفَعُ لَکَ الْیَوْمَ قَالَ فَیَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَمَّا حُقُوقِی فَقَدْ تَرَکْتُهَا لِعَبْدِی وَ أَمَّا حُقُوقُ خَلْقِی فَمَنْ عَفَا عَنْهُ فَعَلَیَّ عِوَضُهُ حَتَّى یَرْضَى

شعبان ماه من است و ماه رمضان ماه خداست پس کسی که ماه مرا روزه بگیرد من در قیامت شفیع او خواهم بود و کسی که ماه خدا را روزه بگیرد خداوند، وحشت او را در قبر، به آرامش بدل می سازد و تنهایی او را به انس و ارتباط تبدیل می کند و چون از قبر خارج می شود صورت او نورانی است و نامه عمل او در دست راست اوست و نامه مخلّد بودن او در دست چپ اوست و چون در محضر پروردگار قرار می گیرد به او خطاب می شود ای بنده من! پس خداوند می فرماید: دست بنده من را بگیرید و نزد پیامبرم ببرید. پس او را نزد من می آورند و من به او می گویم: آیا ماه من (یعنی شعبان) را روزه گرفتی؟ و چون می گوید: آری، من می گویم: امروز من شفیع تو خواهم بود. پس خدای متعال می فرماید: من حقوق خود را از بنده ام گذشت نمودم و اما حقوق را پس هر کس از او بگذرد من به او چنان عوضی خواهم داد تا خشنود گردد.

قَالَ النَّبِیُّ ص فَآخُذُ بِیَدِهِ حَتَّى أَنْتَهِی بِهِ إِلَى الصِّرَاطِ فَأَجِدُهُ زَحْفاً زَلِقاً لَا یَثْبُتُ عَلَیْهِ أَقْدَامُ الْخَاطِئِینَ فَآخُذُ بِیَدِهِ فَیَقُولُ لِی صَاحِبُ الصِّرَاطِ مَنْ هَذَا یَا رَسُولَ اللَّهِ فَأَقُولُ هَذَا فُلَانٌ بِاسْمِهِ مِنْ أُمَّتِی کَانَ قَدْ صَامَ فِی الدُّنْیَا شَهْرِی ابْتِغَاءَ شَفَاعَتِی وَ صَامَ شَهْرَ رَبِّهِ ابْتِغَاءَ وَعْدِهِ فَیَجُوزُ الصِّرَاطَ بِعَفْوِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ حَتَّى یَنْتَهِیَ إِلَى بَابِ الْجَنَّهِ فَاسْتَفْتِحُ لَهُ فَیَقُولُ رِضْوَانُ ذَلِکَ الْیَوْمَ أُمِرْنَا أَنْ نَفْتَحَ الْیَوْمَ‏ لِأُمَّتِکَ قَالَ

رسول خدا سپس می فرماید: پس من دست او را می گیرم و او را به طرف صراط می برم و صراط را می بینم که باریک است و قدم های خطاکاران بر آن قرار نمی گیرد پس مامور صراط می گوید: این کیست یا رسول الله! من می گویم: او فلان شخص (گنهکار) از امت من است که در دنیا ماه من را به امید شفاعت من روزه می گرفته و ماه رمضان را نیز به امید وعده های رحمت خدا روزه می گرفته است. پس او به وسیله عفو الهی از صراط می گذرد تا اینکه به در بهشت می رسد. پس من برای او در بهشت را می کوبم و رضوان به من می گوید: ما امروز مامور شده ایم که در بهشت را برای امت تو باز گردانیم.

ثُمَّ قَالَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ ع صُومُوا شَهْرَ رَسُولِ اللَّهِ ص یَکُنْ لَکُمْ شَفِیعاً وَ صُومُوا شَهْرَ اللَّهِ تَشْرَبُوا مِنَ الرَّحِیقِ الْمَخْتُومِ وَ مَنْ وَصَلَهَا بِشَهْرِ رَمَضَانَ کُتِبَ لَهُ صَوْمُ شَهْرَیْنِ مُتَتَابِعَیْنِ.

امیرالمومنین سپس فرمود: ماه رسول خدا را روزه بگیرید تا او در قیامت شفیع شما یاشد و ماه خدا یعنی ماه رمضان را روزه بگیرید تا رحیق مختوم، یعنی جام های مهر شده بهشتی بنوشید، و هر کس ماه شعبان را با روزه گرفتن به ماه مبارک رمضان متصل نماید خداوند برای او صواب دو ماه را می نویسد.

حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُنْدَارَ الشَّافِعِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو الْعَبَّاسِ الْحِمَارِیُّ جَعْفَرُ بْنُ بُنْدَارَ الشَّافِعِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو عَبْدِ اللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ إِبْرَاهِیمَ بْنِ زِیَادٍ الرَّازِیُّ بِمَکَّهَ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِیُّ بْنُ الْأَزْهَرِ الْأَهْوَازِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا فَضْلُ بْنُ عِیَاضٍ عَنْ لَیْثٍ عَنْ نَافِعٍ عَنْ عُمَرَ بْنِ حمر

عمر بن حمر می گوید:

أَنَّ النَّبِیَّ ص کَانَ یَصِلُ شَعْبَانَ بِشَهْرِ رَمَضَانَ‏.

رسول خدا همیشه ماه شعبان را روزه می گرفت و به ماه رمضان متصل می نمود.

حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ بُنْدَارَ الشَّافِعِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو حَامِدٍ أَحْمَدُ بْنُ إِسْحَاقَ الْهَرَوِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو جَعْفَرٍ أَحْمَدُ بْنُ یَحْیَى بْنِ زَهْرٍ الشَّهْرِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ یَحْیَى بْنِ أَبِی بَکْرٍ قَالَ حَدَّثَنَا عَمْرُو بْنُ عَبْدِ الْغَفَّارِ قَالَ حَدَّثَنَا سُفْیَانُ الثَّوْرِیُّ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ سُلَیْمَانَ عَنْ عَائِشَهَ قَالَتْ‏

عایشه می گوید:

مَا رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص یَصُومُ فِی شَهْرٍ أَکْثَرَ مَا کَانَ یَصُومُ مِنْ شَعْبَانَ.

من ندیدم رسول خدا در ماهی بیش از ماه شعبان روزه بگیرد.

حَدَّثَنَا أَبُو أَحْمَدَ الْحُسَیْنُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ حَمَّوَیْهِ بْنِ عُبَیْدٍ النَّیْسَابُورِیُّ الْوَرَّاقُ قَالَ مُحَمَّدُ بْنُ حُمْدُونِ بْنِ خَالِدٍ قَالَ حَدَّثَنَا الرَّبِیعُ بْنُ سُلَیْمَانَ قَالَ حَدَّثَنَا ابْنُ وَهْحَدَّثَنَا بٍ قَالَ أَخْبَرَنِی ابْنُ أَبِی لَهِیعَهَ وَ مَالِکُ بْنُ أَنَسِ وَ عَمْرُو بْنُ الْحَرْثِ أَخْبَرَنَا النَّصْرُ حَدَّثَنِی عَنْ أَبِی سَلَمَهَ بْنِ عَبْدِ الرَّحْمَنِ عَنْ عَائِشَهَ زَوْجَهِ النَّبِیِّ ص قَالَتْ‏

عایشه همچنین می گوید:

مَا رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ ص فِی شَهْرٍ أَکْثَرَ صِیَاماً مِنْهُ فِی شَعْبَانَ.

ندیدم رسول خدا در ماهی بیش از آنچه در ماه شعبان روزه می گرفت روزه بگیرد.