فرق تدبّر و تفسیر چیست؟
تدبّر از «دَبْر» به معناى «پشت سر و عاقبت چیزى» است. و «تدبر» به معناى بررسى نتایج، عواقب، پشت و روى چیزى» است. تفسیر از ماده «فَسْر» به معناى «کوشیدن در آشکار و واضح نمودن و توضیح دادن مطلبى» است368.
به عبارت دیگر، تفسیر، پرده برداشتن از ظاهر الفاظ و کشف ظاهرى معانى آن و تدبر، بررسى و کاوش درباره نتایج و عواقب آن است.
طبیعى است که تفسیر، خود مقدمه تدبّر و اندیشیدن در قرآن، است و قرآن کسانى را که از تدبّر در آیات الهى سرباز می زنند نکوهش کرده است: (أَفَلاَ یتَدَبَّرُونَ الْقُرْءَانَ …)369
—————
368. براى آگاهى بیشتر ر.ک: على اکبر بابایى و دیگران، روش شناسى تفسیر قرآن، ص 8 و 9.
369. نساء، آیه 82 ؛ محمد، آیه 24.