هر چند فرقه های بسیاری را برای مذهب شیعه ذکر کرده اند، اما در اصل وجود آن ها تردید اساسی وجود دارد.
علامه طباطبائی در باره ی شیعه و انشعابات آن می نویسد:
«مذهب شیعه » در زمان سه پیشواى اول از پیشویان اهل بیت (حضرت امیرالمؤمنین على و حسن بن على و حسین بن على علیهم السلام ) هیچ گونه انشعابى نپذیرفت؛ ولى پس از شهادت امام سوم، اکثریت شیعه به امامت حضرت على بن الحسین امام سجاد (علیه السلام) قائل شدند و اقلیتى معروف به «کیسانیه » پسر دیگر امام على (علیه السّلام)، محمد بن حنفیه را امام دانستند و معتقد شدند که محمد بن حنفیه پیشواى چهارم و همان مهدى موعود است که در کوه رضوى غایب شده و روزى ظاهر خواهد شد! پس از شهادت امام سجاد (علیه السّلام)، اکثریت شیعه به امامت فرزندش امام محمد باقر (علیه السّلام) معتقد شدند و اقلیتى به زید شهید- که پسر دیگر امام سجاد بود- گرویدند و به «زیدیه » موسوم شدند.
پس از شهادت امام محمد باقر (علیه السّلام)، شیعیان وى به فرزندش امام جعفر صادق (علیه السّلام) ایمان آوردند و پس از شهادت آن حضرت، اکثریت، فرزندش امام موسى کاظم (علیه السّلام) را امام هفتم دانستند و جمعى اسماعیل پسر بزرگ امام ششم را – که در حال حیات پدر بزرگوار خود در گذشته بود – امام گرفتند و از اکثریت شیعه جدا شده به نام ((اسماعیلیه )) معروف شدند.
و بعضى پسر دیگر آن حضرت، نعبداللّه افطح » و بعضى فرزند اسماعیل، «محمد» را پیشوا گرفتند و بعضى در خود آن حضرت توقف کرده، آخرین امامش پنداشتند.
پس از شهادت امام موسى کاظم (علیه السّلام) اکثریت شیعه، فرزندش امام رضا (علیه السّلام) را امام هشتم دانستند و برخى در امام هفتم توقف کردند که به «واقفیه » معروفند.
دیگر پس از امام هشتم تا امام دوازدهم که پیش اکثریت شیعه «مهدى موعود» است، انشعاب قابل توجهى به وجود نیامد و اگر وقایعى نیز در شکل انشعاب پیش آمده چند روز بیش نپاییده و خود به خود منحل شده است؛ مانند این که «جعفر» فرزند امام دهم پس از شهادت برادر خود امام حسن عسکری(علیه السلام) دعوى امامت کرد و گروهى به وى گرویدند؛ ولى پس از روزى چند متفرق شدند و جعفر نیز دعوى خود را تعقیب نکرد و همچنین اختلافات دیگرى در میان رجال شیعه در مسائل علمی کلامی و فقهى وجود دارد که آنها را انشعاب مذهبى نباید شمرد.
فرقه هاى نامبرده که منشعب شده و در برابر اکثریت شیعه قرار گرفته اند، در اندک زمانى منقرض شدند جز دو فرقه ی: ((زیدیه و اسماعیلیه )) که پایدار مانده اند و هم اکنون گروهى از ایشان در مناطق مختلف زمین، مانند: یمن و هند و لبنان و جاهاى دیگر زندگى می کنند.
منبع:شهر سوال / شیعه در اسلام، ص: ۳۲ -۳۸، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۹ ق ه.