هنگامی که امیرمؤمنان علی علیه السلام از دنیا رفت، امام حسن علیه السلام برای مردم خطبه خواند و حق خود (یعنی حقوق رهبری) را برای مردم بیان کرد، یاران پدرش با آن حضرت بیعت کردند، بر این اساس که هر که با او می‌جنگد، بجنگد و با هر با او در صلح هست، در صلح باشند.
«ابو اسحاق سبیعی» و دیگران نقل کرده‌اند: در صبح آن شبی که امیرمؤمنان علی علیه السلام از دنیا رفت، امام حسن علیه السلام برای اصحاب سخنرانی کرد، پس از حمد و ثنای الهی و درود فرستادن بر پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:
«شب گذشته مردی از میان شما رفت که پیشینیان در کردار نیک، از او پیشی نگرفتند و آیندگان در رفتار، به او نخواهند رسید، او همواره همراه رسول خدا صلی الله علیه و آله با دشمنان جنگید و با نثار جانش از حریم پیامبر صلی الله علیه و آله دفاع نمود، جبرئیل در جانب راست او و میکائیل در جانب چپ او، آن حضرت را در میان می‌گرفتند و از جبهه بر نمی‌گشت تا خداوند، فتح و پیروزی را به دست او ایجاد کند.
در همان شبی که عیسی بن مریم علیه السلام به سوی آسمان عروج کرد و حضرت یوشع بن نون وصی موسی علیه السلام وفات یافت، از دنیا رفت و از مال دنیا جز هفتصد درهم باقی نگذارد، این هفتصد در هم از جیره‌ای بود که از حق بیت المال خود زیاد آمده و می‌خواست با آن خادمی برای خانواده‌اش خریداری کند، در این هنگام گریه گلوی امام حسن علیه السلام را گرفت وگریه کرد و همه‌ی حاضران با او گریه کردند». سپس فرمود: «من پسر بشیر (مژده دهنده، یعنی رسول خدا صلی الله علیه و آله) هستم، من پسر نذیر (هشدار دهنده، یعنی رسول خدا صلی الله علیه و آله) هستم، من پسر کسی هستم که به اذن خدا مردم را به سوی خدا دعوت می‌کرد، من پسر چراغ تابناک هدایت هستم، من از خاندانی هستم که خداوند، پلیدی و ناپاکی را از آنان دور ساخت و آنان را به طور کامل پاکیزه نمود.۱ من از خاندانی هستم که خداوند دوستی به آنان را در قرآنش واجب کرده و فرموده است:
{… قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی وَ مَنْ یَقْتَرِفْ حَسَنَهً نَزِدْ لَهُ فیها حُسْناً …}۲
ای پیامبر، بگو من پاداشی برای رسالت نمی‌خواهم، مگر دوستی در حق خویشاوندان و هرکه نیکی کند، بر نیکی او بیفزاییم.»
منظور از «حسنه» در این آیه، دوستی ما خاندان است و سپس (سخنرانی را به پایان رساند و) نشست.۳
پی‌نوشت‌ها
چنانکه در آیه‌ی ۳۳ سوره‌ی احزاب به این مطلب تصریح شده است.
سوره‌ی شوری/ آیه‌ی ۲۳.
منبع: نگاهی به زندگانی دوازده امام علیهم السلام/ علامه حلی/ مترجم: محمد محمدی اشتهاردی رحمه الله علیه/ قم/ پاییز ۱۳۸۸.