انواع مجازات اخروى، کیفیت و مقایسه آن با عذاب هاى دنیا چگونه است؟
قبلا به اثبات رسید که معاد، هم جسمانى و هم روحانى است. لذا هر کدام مجازات و پاداش مناسب خود را می طلبد. بنابراین، پاداش ها و مجازات هاى اخروى به دو نوع جسمی و روحى است.
الف) مجازات هاى جسمانى دوزخیان:
1. شدت فوق العاده عذاب هاى دوزخیان؛[40]
امام صادق(ع) می فرماید: این آتش شما جزئى از هفتاد جزء از آتش دوزخ است که هفتاد مرتبه با آب خاموش شده باز شعلهور گردیده و اگر چنین نبود، هیچ انسانى قدرت تحمل آن را نداشت؛ یعنى نمی توانست در کنار آن قرار بگیرد.[41]
2. غذاها و نوشیدنى هاى مرگبار دوزخیان؛[42]
یکى از بدترین مجازات هاى دوزخیان غذاها و نوشیدنى ها است؛ یعنى درست همان چیزى که انسان باید از آن لذت ببرد، مایه درد و رنج شدید او می شود.[43]
3. لباس دوزخیان و عذاب به سبب آن؛[44]
4. بادهاى کشنده و سایه هاى سوزان؛[45]
5. زندان هاى انفرادى دوزخ؛[46]
6 . سایر عذاب هاى جسمانى در دوزخ؛[47]
ب) مجازات هاى روحى:
منظور از دردها و کیفرهاى روحى، مجموعه امورى است که روح و جان انسان را در فشار قرار می دهد، هر چند تأثیرى در جسم او ظاهراً نداشته یا کم دارد.
برخى از این مجازات ها عبارت است از:
1. عذاب خوار کننده؛[48]
2. رسوایى دوزخیان؛[49]
3. غم و اندوه دامنه دار؛[50]
4. تحقیر و سرزنش فراوان؛[51]
5. صداى وحشتناک و خشم آلود جهنم؛[52]
6. حضور مأموران خشن و سخت گیر؛[53]
7. گفت وگوى حسرت آور بهشتیان با جهنمیان؛[54]
—————
[40] معارج، آیه 11 ـ 14؛ فجر، آیه 25 ـ 26؛ غاشیه، آیه 24؛ مرسلات، آیه 30 ـ 33؛ اعلى، آیه 11 ـ 13.
[41] علامه مجلسى، بحارالأنوار، ج 8 ، ص 288.
[42] دخان، آیه 43 ـ 46؛ صافات، آیه 62 ـ 66 ؛ حاقه، آیه 35 ـ 37؛ غاشیه، آیه 4 ـ 7؛ کهف، آیه 29؛ نبأ، آیه 21 ـ 25؛ ابراهیم، آیه 15 ـ 17.
[43] ر.ک: ناصر مکارم شیرازى و همکاران، پیام قرآن، ج 6، ص 430 ـ 443.
[44] حج، آیه 19 ـ 22؛ ابراهیم، آیه 49 ـ 50.
[45] واقعه، آیه 41 ـ 44.
[46] فرقان، آیه 13 ـ 14.
[47] نساء، آیه 56؛ توبه، آیه 34 ـ 35؛ فرقان، آیه 13 ـ 14؛ مؤمنون، آیه 104؛ مؤمن، آیه 71 ـ 72 و 49 ـ 50.
[48] حج، آیه 57.
[49] آل عمران، آیه 192.
[50] حج، آیه 22.
[51] مؤمنون، آیه 107 ـ 108.
[52] فرقان، آیه 12.
[53] تحریم، آیه 6 .
[54] اعراف، آیه 44.