آیا روح انسان ها بعد از مرگ وارد بدن فرد دیگرى می شود؟

آیا روح انسان ها بعد از مرگ وارد بدن فرد دیگرى می شود؟

پیوستن روح، پس از مرگ، به بدن فردى دیگر، عقیده مردودى است که بین دانشمندان با نام «تناسخ» شناخته شده است.
دانشمندان و فیلسوفان مسلمان در بحث هاى مربوط به نفس، درباره بطلان اندیشه تناسخ بحث هاى گسترده اى دارند که نقل آنها در این مجال اندک نه ضرورت دارد و نه سازگار است؛ لذا تنها به بررسى بطلان این نظریه از دیدگاه قرآن و روایات، بسنده می کنیم.
خداى متعال در آیات 99 و 100 سوره مؤمنون می فرماید: (حَتَّى إِذَا جَآءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّى أَعْمَلُ صَــلِحًا فِیمَا تَرَکْتُ کَلاَّ إِنَّهَا کَلِمَهٌ هُوَ قَآئِلُهَا وَ مِن وَرَآئِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یوْمِ یبْعَثُونَ)؛[ آنها هم چنان به راه غلط خود ادامه می دهند] تا زمانى که مرگ یکى از آنان فرا رسد، می گوید: پروردگارا! مرا بازگردانید! شاید در آن چه ترک کردم [و کوتاهى نمودم]عمل صالحى انجام دهم! [ولى به او می گویند:] چنین نیست! این سخنى است که او به زبان می گوید [و اگر باز گردد، کارش هم چون گذشته است]! و پشت سر آنان برزخى است تا روزى که برانگیخته شوند.
این آیه دلیل روشنى بر بطلان عقیده تناسخ است. آیه به صراحت از عالمی غیر از دنیا که روح، پس از مرگ و جدا شدن از بدن بدان جا خواهد رفت، یاد می کند.
در این آیه به بدکارانى که درخواست مهلتى دیگر می کنند، جواب رد داده، آنان را از فرصتى دیگر و زندگى مجدد در دنیا ناامید می سازد.
خداى متعال در آیه اى دیگر، گفتار گناه کاران را چنین نقل می کند: (قَالُوا رَبَّنَآ أَمَتَّنَا اثْنَتَینِ وَ أَحْییتَنَا اثْنَتَینِ فَاعْتَرَفْنَا بِذُنُوبِنَا فَهَلْ إِلَى خُرُوج مِّن سَبِیل)[27]؛ مجرمان با مشاهده اوضاع و احوال قیامت و آگاهى بر خشم خداوند درباره آنها، از خواب غفلت طولانى خویش بیدار می شوند و در فکر چاره افتاده، می گویند: پروردگارا! ما را دوبار میراندى و دو بار زنده کردى و ما در این مرگ ها و حیات ها همه چیز را فهمیدیم، اکنون به گناهان خود اعتراف می کنیم، آیا راهى براى خارج شدن از دوزخ [و بازگشت به دنیا و جبران مافات]وجود دارد؟!
چنان که دیده می شود، سخن از دو مرگ و دو زندگى و حیات است (مراد از دو مرگ و دو زنده شدن می تواند مرگ در پایان عمر و مرگ در پایان برزخ و زنده شدن در برزخ و زنده شدن در قیامت باشد).[28] این در حالى است که بر اساس نظریه تناسخ، ارواح انسان ها ده ها و صدها بار، بلکه بیشتر از آن، به زندگى دنیوى باز می گردند.
در روایات اهل بیت(ع) نیز از تناسخ سخن به میان آمده است. امام رضا(ع) در پاسخ کسى که از «تناسخ» پرسیده بود، فرمود: مَنْ قالَ بِالتَناسُخِ فَهُوَ کافِرٌ بِاللّهِ الْعَظیمِ، مُکَذِّبٌ بِالْجَنَّهِ وَ النّارِ[29]؛ هر کس به تناسخ معتقد باشد، به خداوند بزرگ کافر است و بهشت و جهنم را انکار می کند.
—————
[27] غافر، آیه 11.
[28] تفسیر نمونه، ج 20، ص 42 ـ 43.
[29] شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 218؛ ر.ک: شیخ عباس قمی، سفینه البحار، باب نسخ (فى ابطال التناسخ) ج 8، ص 237.