بعضى از کافران در مکان هایى زندگى می کنند که مسلمان وجود ندارد و از اسلام هیچ خبرى نیست و همواره گناه انجام می دهند؛ آیا جزاى گناه آنها مانند جزاى فرد مسلمان است (براى آنها نیز بهشت و جهنم وجود دارد؟) آیا حساب رسى در اعمال مسلمانان و مسیحیان و یهودیان و … با هم تفاوتى دارد؟
این گونه افراد اگر از اسلام و حقانیت آن آگاه باشند، ولى حق را نپذیرند، گناه کارند و گرنه از مستضعفانند که از آیات 97 ـ 99 سوره نساء و مانند آنها استفاده می شود، حساب رسى افراد مستضعف از دیگران جدا است.
مستضعفان افرادى هستند که از نظر فکرى یا بدنى یا اقتصادى آن چنان ضعیف اند که قادر به شناسایى حق از باطل نشوند و یا این که با تشخیص عقیده صحیح، بر اثر ناتوانى جسمی یا ضعف مالى و یا محدودیت هایى که محیط بر آنها تحمیل کرده، قادر به انجام دادن وظایف خود به طور کامل نباشند و نتوانند مهاجرت کنند؛ مثلا در سرزمینى قرار گرفته اند که اکثریت آنان کافر و قدرت به دست آنان است و عالم دینى هم وجود ندارد که معارف دین را به آنها برساند و یا محیط کفر و ترس اجازه نمی دهد به آن معارف عمل کنند و از سوى دیگر قدرت بیرون آمدن از آن جا و رفتن به محیط اسلام را هم ندارند و یا این که اصلا به ذهنش خطور نکرده که دینِ حقّى وجود دارد. چنین کسانى مصداق استثناى آیه هستند و عفو و مغفرت خداوند متعال شامل حالشان شده، داخل دوزخ نمی شوند.[24]
—————
[24] ر.ک: المیزان، ج 5، ص 48؛ تفسیر نمونه، ج 4، ص 83 ـ 88 .