آیا ابلیس از جنس ملائکه بود؟ یا از جن؟ و آیا امر خداوند به ملائکه برای سجده بر آدم شامل ابلیس هم می شده است؟
طبق آن چه که در آیات مختلف بدان اشاره شده ، ابلیس با ملائکه بوده و هیچ فرقى با آنان نداشته، و از آیه” وَ إِذْ قالَ رَبُّکَ لِلْمَلائِکَهِ إِنِّی جاعِلٌ فِی الْأَرْضِ خَلِیفَهً قالُوا أَ تَجْعَلُ فِیها مَنْ یُفْسِدُ فِیها وَ یَسْفِکُ الدِّماءَ وَ نَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَ نُقَدِّسُ لَکَ نیز استفاده می شود که او و همه فرشتگان در مقامی قرار داشتند که می توان آن را مقام” قدس” نامید، و امر به سجده هم متوجه این مقام بوده نه به یک یک افرادى که در این مقام قرار داشته اند، هم چنان که جمله” فَاهْبِطْ مِنْها فَما یَکُونُ لَکَ أَنْ تَتَکَبَّرَ فِیها” نیز اشاره به این مساله دارد، برای همین ضمیر (ها) را در” منها” و” فیها” چه به مقام و منزلت برگردانیم و چه به آسمان و یا به بهشت ارجاع دهیم، در هر صورت منظور از آن، مقام و مرتبه ای خواهد بود که ملائکه و ابلیس در آن جایگاه قرار داشتند در حالی که اگر خطاب به یک یک افراد بود و مقام و منزلت دخلى در این خطاب نداشت کافى بود بفرماید:” فما یکون لک ان تتکبر”. و لازم نبود گفته شود فما یکون لک ان تتکبر فیها.
بنا بر این، معلوم می شود ابلیس قبل از تمردش فرقى با ملائکه نداشته، و پس از تمرد حسابش از آنان جدا شده، ملائکه به آنچه مقام و منزلتشان اقتضا میکرده باقى ماندند و خضوع بندگى را از دست ندادند، و لیکن ابلیس از آن مقام ساقط گردید، هم چنان که فرموده:” کانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ چون از جنس جن بود نسبت به امر پروردگارش فسق ورزید”، و” فسق” به معناى بیرون شدن خرما از پوسته است، ابلیس هم با این تمردش، حقیقت خود را نشان داد و زندگانی اى را اختیار کرد که جز خروج از کرامت الهى و اطاعت بندگى چیز دیگرى نبود.