آیا در تفسیر قرآن، به دانستن مکى و مدنى بودن آیات نیازى هست؟ (فایده دانستن مکى و مدنى بودن آیات و سوره هاى قرآن چیست؟)
آثار متعددى بر شناخت آیات و سوره هاى مکى و مدنى مترتب است که مهم ترین آنها عبارت است از:
1. شناخت ناسخ و منسوخ: زیرا آیه متأخر، آیه متقدم را (با وجود شرایط نسخ) منسوخ می کند و شناخت متقدم (منسوخ) و متأخر (ناسخ) با شناخت مکى و مدنى ممکن می شود.
2. تفاوت معنایى در برخى واژه ها: مثلا واژه «زکات» در آیه هاى مکى به معناى کار مستحب یا هر کار خیر و نیک و یا تزکیه و پاک سازى روح می باشد؛ ولى «زکات» در آیه هاى مدنى به معناى مصطلح است (یعنى زکات واجب؛ چرا که قانون زکات در مدینه مطرح شده است)148.
3. شناخت و تشخیص آیات مکى و مدنى، در شناسایى مراحل دعوت پیامبر(ص) و به دست آوردن خصوصیات روحى و اجتماعى مردم آن زمان و موانع مختلف فکرى و اجتماعى موجود در مسیر دعوت به اسلام نقش به سزایى دارد149.
—————
148. ر.ک: ناصر مکارم شیرازى و همکاران، تفسیر نمونه، ج 14، ص 197.
149. ر.ک: عبدالرزاق حسین احمد، المکى و المدنى، ص 136 ـ 141؛ مجله پژوهش هاى قرآنى، ش 4، ص 196 ـ 199؛ محمود رامیار، تاریخ قرآن، ص 603.