سیره قرآنی امام جعفر صادق علیه السلام
بر اساس نقل روایات صحیح و معتبر، پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله) برای امت اسلامی دو چیز گران بها و ارزشمند به عنوان یادگار و ودیعه تا روز قیامت گذاشت که عبارت اند از: قرآن و عترت آن حضرت. امام صادق (علیه السلام) خود یکی از همان عترت پاک رسول خدا است؛ کسی که هم عالم به قرآن بود و هم عامل به آن. بدین جهت، چهره قرآنی این امام معصوم را در نوشتاری کوتاه تقدیم علاقه مندان می کنیم.
1. ریشۀ قرآنی کلام امام
امام صادق (علیه السلام) می فرماید: ای مردم! هر موضوعی که از طرف من به شما رسید، آن را بر قرآن تطبیق کنید. اگر موافق قرآن است، بدانید از سوی من است و اگر مخالف قرآن است، بدانید که من آن را نگفته ام.[1]
2. تمام قرآن در کف دست
عبد الاعلی گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که می گفت: به خدا سوگند! من کتاب خدا را از آغاز تا پایان می دانم. گویی همه قرآن در کف دست من است. در قرآن خبرهایی مربوط به آسمان و زمین موجود است و آنچه واقع شده یا واقع خواهد شد، در آن آمده است. خدا می فرماید: در آن، بیان همه چیز است.[2]
3. سینه امام، گنجینه قرآن
آن حضرت به اسماعیل بن جابر فرمود: خداوند حضرت محمد صلی الله علیه وآله را به عنوان پیامبر فرستاد و هیچ پیامبری پس از او نیست، و قرآن را بر او نازل کرد و بدین وسیله تمام کتاب ها را به آن ختم کرد. پس هیچ کتاب دیگری بعد از قرآن نمی باشد. خداوند در قرآن، حلالش را حلال و حرام را در آن حرام فرموده. پس حلال خدا تا روز قیامت حلال و حرامش حرام خواهد بود. و در قرآن اخبار پیشینیان و اخبار آیندگان و اخبار بین این دو وجود دارد. سپس دست به سینه خود گذارده، فرمود: ما تمام آن را می دانیم.[3]
4. سیرۀ عملی امام
به گفته مالک بن انس و دیگران، هیچ گاه امام جعفر صادق (علیه السلام) جدای از قرآن دیده نشد. مالک گوید: من، جعفر بن محمد را بارها می دیدم که تبسم های نمکین نقش لبان او بود. … من برخی اوقات با او رفت و آمد می کردم و او را در یکی از سه حال می دیدم: یا نمازمی گزارد و یا ساکت بود و یا قرآن می خواند، و هرگز چیز غیر مفیدی به زبان جاری نمی ساخت.[4]
5. بیهوشی در حال تلاوت قرآن
علامه مجلسی می نویسد: روایت شده، هر گاه مولای ما امام صادق (علیه السلام) در نماز خویش قرآن می خواند، یک باره از هوش می رفت؛ زمانی که به هوش می آمد، از او علت بیهوشی را پرسیدند. حضرت در پاسخ فرمود: آن قدر آیات قرآن را تکرار کردم تا به حالتی رسیدم که گویا آن آیات را از زبان فرستنده اش می شنوم.[5]
6. استشفا به آیات قرآن
گاهی هم حضرت امام صادق (علیه السلام) با تلاوت برخی آیات قرآن مجید از خداوند طلب شفا برای برخی بیماران می کرد و به برکت خواندن آیه مورد نظر، آن فرد بیمار شفا می یافت.
معاویه بن وهب گوید: فرزند فردی از اهل مرو، سردرد گرفته بود. او به خدمت امام صادق (علیه السلام) شکایت کرد. امام فرمود: او را نزدیک بیاور. پس امام دست مبارک خود را بر سر بیمار کشید و این آیه مبارکه را خواند:
«انّ اللهَ یُمْسِکُ السّماواتِ وَ اْلأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَکَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِه»[6]؛
محققاً خدا آسمان ها و زمین را از اینکه نابود شود، نگاه می دارد و اگر رو به زوال نهند، جز او هیچ کس آنها را نمی تواند حفظ کند.
پس به اذن خدا، شفا یافت.[7]
7. آموزش قرآن
قطب الدین راوندی می نویسد: روایت شده امام صادق (علیه السلام) غلامی داشت که نام او مسلم بود. این فرد قرآن نمی دانست، امام صادق (علیه السلام) در یک شب قرآن را به او آموزش داد. پس مسلم شب را به روز رسانید؛ در حالی که قرآن را یاد گرفته بود.[8]
8. تشویق به فراگیری قرآن
در جهت تشویق به یادگیری قرآن، حضرت فرمود: سزاوار است که مؤمن نمیرد، مگر آنکه قرآن را فراگیرد و یا در مسیر فراگیری آن باشد.[9]
پی نوشت:
1. کافی، ج1، ص56.
2. همان، ج1، ص61.
3. کشف الغمه، ج2، ص430.
4. قرآن در احادیث اسلامی، ص115.
5. بحارالانوار، ج47، ص58.
6. فاطر/41.
7. مناقب آل ابی طالب، ج3، ص359.
8. بحارالانوار، ج47، ص101.
9. کافی، ج1، ص444.
نویسنده: محمد جواد مروجی